το ελληνικό δίκαιο ενσωματώθηκε την εβδομάδα που μας πέρασε η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Υποβολή Εκθέσεων Βιωσιμότητας (CSRD), η οποία έχει άμεση ισχύ για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Εκθέσεων Βιωσιμότητας (ESRS - European Sustainability Reporting Standards) είναι υποχρεωτικά για όλες τις εταιρείες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSRD.
.
Πότε και ποιες όμως εταιρείες υπάγονται στην υποχρέωση βάσει του νέου νόμου;
Όπως αναφέρει στο ΑΠΕ/ΜΠΕ η Κατερίνα Κατσούλη, ESG & Sustainability Principal της Grant Thornton στην Ελλάδα, η προθεσμία για τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις διαφοροποιείται για οντότητες ως προς το πεδίο εφαρμογής:
- Μεγάλοι φορείς δημοσίου συμφέροντος και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων δημοσίου ενδιαφέροντος άνω των 500 εργαζομένων: από τη χρήση 01.01.2024.
- Μεγάλες οντότητες και μητρικές εταιρείες μεγάλων ομίλων, εκτός των προαναφερθέντων: έναρξη χρήσης 01.01.2025
- Μικρές και μεσαίες οντότητες δημοσίου ενδιαφέροντος, και συνδεδεμένες ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές εταιρείες: από τη χρήση 01.01.2026.
- Θυγατρικές επιχειρήσεις των οποίων η μητρική εδρεύει εκτός ΕΕ: από το οικονομικό έτος 01.01.2028 (με την προϋπόθεση πως ο συνολικός κύκλος εργασιών σε χώρες της ΕΕ -του Ομίλου που εδρεύει εκτός ΕΕ- ξεπερνά τα 150 εκατ. Ευρώ).
Διαπιστώνουμε δηλαδή πως, ο νέος νόμος τροποποιεί τον νόμο 4548/2018 και επεκτείνει την υποχρέωση δημοσίευσης Απολογισμού Βιώσιμης Ανάπτυξης στις μεγάλες εταιρείες, μικρομεσαίες εταιρείες δημοσίου ενδιαφέροντος, και σε εταιρείες εκτός ΕΕ οι οποίες έχουν θυγατρικές με σημαντικές δραστηριότητες στην ΕΕ (π.χ. έσοδα εταιρειών τρίτων χωρών είτε σε όμιλο επίπεδο, ή μεμονωμένα, άνω των 150 εκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ τα τελευταία δύο χρόνια).
Αντίστοιχα, όπως αναφέρει η κ. Κατσούλη, τροποποιείται και ο Ν. 3556/2007 για τις εισηγμένες εταιρείες, ορίζοντας ενδεικτικά ότι η Έκθεση Διαχείρισης θα περιλαμβάνει και τις πληροφορίες βιωσιμότητας σύμφωνα με νέα Ευρωπαϊκά πρότυπα αναφοράς βιωσιμότητας (ESRS).
Εξωτερική επαλήθευση/διασφάλιση των Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης
Είναι υποχρεωτική η εξωτερική επαλήθευση των Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης και πρέπει να προέρχεται από διαπιστευμένο ανεξάρτητο ελεγκτή ή φορέα πιστοποίησης, διασφαλίζοντας ότι οι πληροφορίες βιωσιμότητας συμμορφώνονται με τα πρότυπα πιστοποίησης που έχουν εγκριθεί από την ΕΕ. Αρχικά το εύρος του ελέγχου είναι περιορισμένο (limited assurance) και στην τριετία θα γίνει αναλυτικό - εύλογη διασφάλισης (reasonable assurance) ακολουθώντας το επίπεδο των ελέγχων που εφαρμόζονται στις Οικονομικές Καταστάσεις.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τη CSRD, η Επιτροπή αναμένεται να θεσπίσει νομοθεσία για την πρόβλεψη προτύπων περιορισμένης διασφάλισης (1 Οκτωβρίου 2026), καθώς και περαιτέρω νομοθεσία για την πρόβλεψη προτύπων εύλογης διασφάλισης (1 Οκτωβρίου 2028).
Τι περιλαμβάνουν τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα ESRS
Τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης EFRAG-ESRS έχουν δομηθεί προκειμένου να καλύπτουν όλες τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων της οδηγίας CSRD σχετικά με τη βιωσιμότητα.
Το Πρότυπο για το κλίμα (ESRS E1) είναι υποχρεωτικό για όλες τις οντότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της CSRD και κατ επέκταση της σχετικής ελληνικής νομοθεσίας. Επιπλέον, για όλες τις οντότητες που απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζόμενους, υποχρεωτικές είναι και ορισμένες απαιτήσεις γνωστοποίησης σχετικά με το εργατικό δυναμικό (ESRS S1).
Όλες οι σχετικές γνωστοποιήσεις τα επόμενα χρόνια θα επεκταθούν και στην αλυσίδα αξίας (value chain) της κάθε επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων και των υπηρεσιών, των επιχειρηματικών σχέσεων και της προμηθευτικής αλυσίδας.
Τι θα περιλαμβάνουν οι Απολογισμοί Βιωσιμότητας
Οι απολογισμοί βιωσιμότητας, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, το επιχειρηματικό μοντέλο της Εταιρείας, και πως αυτό είναι αναπτυγμένο έτσι ώστε να αντιμετωπίζει κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα, τις πολιτικές βιωσιμότητας που έχει υιοθετήσει, το πλαίσιο διακυβέρνησης, την στρατηγική βιωσιμότητας, καθώς και τις επιπτώσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα. Ο Απολογισμός Βιώσιμης Ανάπτυξης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Έκθεσης Διαχείρισης του ΔΣ. Οι εκθέσεις βιωσιμότητας και οι πληροφορίες των υπευθύνων για τη δημοσίευσή τους πρέπει να δημοσιεύονται στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ).
Για το λόγο αυτό, η ανάπτυξη Απολογισμών Βιωσιμότητας εξελίσσεται σε ένα απαραίτητο και πολύ χρήσιμο εργαλείο για τις εταιρίες. Η ανάπτυξή του είναι πολύ πιο απαιτητική και θα είναι επιτυχής μόνον κάτω από ένα νέο πλαίσιο συστηματικής δράσης (στρατηγική ESG), καταγραφής και παρακολούθησης όλων των θεμάτων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Διπλή Ουσιαστικότητα, η ραχοκοκαλιά των Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης
Όπως τονίζει η κ.Κατσούλη, η διπλή ουσιαστικότητα αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της οδηγίας για την υποβολή εκθέσεων βιωσιμότητας (CSRD). Οι εταιρείες εντός του πεδίου εφαρμογής θα πρέπει πλέον να υποβάλλουν εκθέσεις με διπλή προοπτική σημαντικότητας, ως αποτέλεσμα των κινδύνων και των ευκαιριών βιωσιμότητας, καθώς και του αντίκτυπου της εταιρείας στους ανθρώπους και το περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες θα πρέπει να προσδιορίσουν τόσο τον εξωτερικό αντίκτυπο στην κοινωνία και το περιβάλλον, όσο και τον αντίκτυπο στην αξία της επιχείρησης.
Στο πλαίσιο αυτό, οι εταιρείες χρειάζεται να προχωρήσουν στην ανάπτυξη και εφαρμογή νέων εσωτερικών διαδικασιών προκειμένου να υλοποιούνται σε τακτική βάση:
- αξιολόγηση της διπλής ουσιαστικότητας (double materiality analysis)
- διενέργεια διαδικασιών δέουσας επιμέλειας για κάθε ουσιαστικό θέμα που θα προκύψει από τη διαδικασία της διπλής ουσιαστικότητας
- υλοποίηση δράσεων κάτω από ένα συνολικό στρατηγικό πλάνο με SMART στόχους και σημεία παρακολούθησης της επίδοσης.
Η ανάπτυξη των Απολογισμών σύμφωνα με τα νέα αυτά πρότυπα θα είναι επιτυχής μόνον κάτω από ένα νέο πλαίσιο συστηματικής δράσης (στρατηγική ESG), καταγραφής και ολιστικής παρακολούθησης όλων των θεμάτων Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης με τα χρόνια θα ενσωματωθούν πλήρως στον τρόπο λειτουργίας των επιχειρήσεων, καθώς και στην κουλτούρα των εργαζομένων.
