Η έλλειψη υπεύθυνης ενημέρωσης για καπνιστές και μη - με βάση την επιστημονική γνώση και όχι την διασπορά φημολογίας ή τις ...θεωρίες συνωμοσίας, είναι ίσως το κορυφαίο πρόβλημα που αναδεικνύει η έρευνα της Marc που παρουσίασε η Παπαστράτος στο αμφιθέατρο της Εθνικής Πινακοθήκης, σε μία προσπάθεια να αποτυπωθούν οι σύγχρονες τάσεις, αλλά και οι προβληματισμοί της ελληνικής κοινωνίας σε σχέση με το τσιγάρο.
.
Προκαλεί εντύπωση ότι 7 στους 10 Έλληνες κάνουν λόγο για ”ξεπερασμένη συνήθεια”, που όμως δεν εγκαταλείπουν οι 3 στους 10 συμπατριώτες μας, με μικρή αλλά σταθερή τάση μετακίνησης σε εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης.
Από τα συμπεράσματα της μέτρησης ξεχωρίζουν τα ακόλουθα:
- Το ποσοστό των ενήλικων καπνιστών στην Ελλάδα ανέρχεται σήμερα στο 28,5%. • Το 8% (κατά 2,5% υψηλότερο από πέρυσι) του συνολικού πληθυσμού χρησιμοποιεί εναλλακτικά προϊόντα νικοτίνης.
- Το 71,8% των μη καπνιστών θεωρεί πως το κάπνισμα αποτελεί μια ξεπερασμένη συνήθεια. • Το 83,9% των καπνιστών ανησυχεί πως το κάπνισμα έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία του. • Το 37,2% των μη καπνιστών με σύντροφο καπνιστή ενοχλείται από την οσμή του τσιγάρου. • Το 58,8% των καπνιστών βιώνει διαφωνίες και τσακωμούς με τον/τη σύντροφό του. Το αντίστοιχο περσινό ποσοστό ήταν στο 49%.
- Το 45% των οικογενειών δεν επιτρέπει το κάπνισμα στο σπίτι.
- Το 15,2% των καπνιστών κρύβει ότι καπνίζει από αγαπημένα πρόσωπα ή φίλους. • Το 58% των μη καπνιστών προτιμά κάποιος καπνιστής να χρησιμοποιεί εναλλακτικούς τρόπους καπνίσματος παρά να καπνίζει συμβατικό τσιγάρο.
- Μόνο το 11,4% δηλώνει επαρκώς ενημερωμένο για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος. • Μόνο το 33,5% γνωρίζει ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στα συμβατικά τσιγάρα και στα εναλλακτικά προϊόντα καπνού.
- Το 63,2% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι ο βαθμός βλαπτικότητας ενός καπνικού προϊόντος θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν κατά τη φορολόγησή του.
Το τσιγάρο «καίει» την συναισθηματική και κοινωνική ζωή των καπνιστών
Από τα πλέον ενδιαφέροντα ευρήματα της νέας έρευνας - που δεν έχουν συζητηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα - είναι οι κοινωνικές «παρενέργειες» του τσιγάρου στη ζωή των καπνιστών, που αγγίζουν ακόμα και τον συναισθηματικό τομέα.
Πώς επηρεάζει το κάπνισμα τη συναισθηματική ζωή των καπνιστών;
Το κάπνισμα αποτελεί συχνή πηγή διαφωνιών στις διαπροσωπικές σχέσεις, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που ο/η σύντροφος, ή ο /σύζυγος δεν καπνίζει. Πρόκειται, μάλιστα, για ένα φαινόμενο αρκετά πιο έντονο σε σχέση με πέρυσι.
- 6 στους 10 (59,2%) καπνιστές με σύντροφο μη καπνιστή δηλώνουν πως το κάπνισμα ενοχλεί τον/τη σύντροφό τους. Ποσοστό αυξημένο συγκριτικά με το 51,7% της περσινής έρευνας. • Το ποσοστό των καπνιστών που ανέφεραν διαφωνίες και τσακωμούς με τον/τη σύντροφό τους αυξήθηκε από 49% σε 58,8%.
- Κι αν αυτό το αποτέλεσμα είναι σχετικά αναμενόμενο, έκπληξη προκαλεί το 30,6% των καπνιστών με σύντροφο που επίσης καπνίζει, το οποίο αναφέρει το τσιγάρο ως αιτία διαφωνιών. • Από τη δική τους πλευρά, και το 62,9% των μη καπνιστών με συντρόφους καπνιστές αναφέρει διαφωνίες και τσακωμούς με τον/τη σύντροφο επειδή καπνίζει.
- Για 6 στους 10 μη καπνιστές (57%) «τα άτομα που καπνίζουν είναι λιγότερο ελκυστικά και επιθυμητά από αυτούς που δεν καπνίζουν». Ποσοστό κατά 7% (50,5% 2021) υψηλότερο από πέρυσι.
Πώς επηρεάζει το κάπνισμα την κοινωνική ζωή των καπνιστών;
Πέρα από τις συντροφικές σχέσεις των καπνιστών φαίνεται να επηρεάζονται αρνητικά και οι οικογενειακές και φιλικές τους σχέσεις, με την πλειοψηφία των μη καπνιστών (66,3%) να ενοχλούνται από το γεγονός ότι ένα συγγενικό ή φιλικό τους πρόσωπο καπνίζει. 8 στους 10, μάλιστα, (80,6%) αναφέρουν πως έχουν προσπαθήσει να πείσουν κάποιον καπνιστή από το συγγενικό ή φιλικό τους περιβάλλον να διακόψει το κάπνισμα.
- Το 45% των οικογενειών δεν επιτρέπουν το κάπνισμα στο σπίτι τους.
- Το 68,4% των μη καπνιστών αναφέρει πως ενοχλείται όταν επισκέπτεται σπίτια καπνιστών γιατί δεν αισθάνεται άνετα σε χώρο με καπνό.
- Το 61,6% των μη καπνιστών ενοχλείται όταν σε εξωτερικούς χώρους καφέ ή εστιατορίων κάποιοι γύρω τους καπνίζουν τσιγάρα.
Τι δεν ξέρουμε, αλλά θα θέλαμε να ξέρουμε για το τσιγάρο; Πολλά!
Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στη χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνού;
Οι 5 κορυφαίες αιτίες που οδηγούν στη χρήση εναλλακτικών προϊόντων καπνού συμβαδίζουν με τις ανησυχίες των καπνιστών για το τσιγάρο. Οι μισοί (51,7%) αναφέρουν ως βασικό λόγο τον μειωμένο κίνδυνο για την υγεία, ενώ 4 στους 10 (43%) ότι δεν μυρίζει. Η απουσία της καύσης του καπνού και της στάχτης παρουσιάζονται στην τρίτη (21,7%) και τέταρτη (20,6%) θέση αντίστοιχα στη λίστα, ενώ τη βασική πεντάδα συμπληρώνει το γεγονός πως είναι πιο οικονομικά (14,5%).
- Σε ποσοστά μικρότερα από 15% αναφέρθηκαν ως λόγοι η περιέργεια, η προσπάθεια διακοπής ή ελάττωσης του τσιγάρου, και το γεγονός πως είναι καινοτόμο προϊόν. Με μικρότερα, μονοψήφια ποσοστά ακολουθούν η σύσταση γιατρού, η ευχρηστία, η καπνιστική ικανοποίηση που προσφέρει και η προτροπή φίλων/συγγενών.
- 7 στους 10 (72,5%) χρήστες εναλλακτικών προϊόντων τα προτείνουν σε καπνιστές συμβατικού τσιγάρου.
Τι πιστεύουν για τα εναλλακτικά προϊόντα οι μη καπνιστές;
Όσον αφορά τους μη καπνιστές, 6 στους 10 (58,3%) προτιμούν κάποιος καπνιστής να χρησιμοποιεί εναλλακτικούς τρόπους καπνίσματος, ενώ 4 στους 10 (41,8%) έχουν προτείνει σε κάποιον καπνιστή να δοκιμάσει μια εναλλακτική λύση.
Σε σχέση με πέρυσι παρατηρείται βελτίωση των στάσεων και απόψεων απέναντι στα εναλλακτικά προϊόντα:
- Οι μη καπνιστές που προτιμούν κάποιος καπνιστής να χρησιμοποιεί εναλλακτικούς τρόπους καπνίσματος παρά να καπνίζει τσιγάρο αυξήθηκαν κατά 6%, από 52% σε 58%.
- Το ποσοστό όσων έχουν προτείνει σε κάποιον καπνιστή να σταματήσει το κάπνισμα τσιγάρων και να δοκιμάσει ένα εναλλακτικό προϊόν νικοτίνης αυξήθηκε από 37,4 σε 41,8%.
(από τα αριστερά προς τα δεξιά): Αναστάσιος Σταλίκας, Καθηγητής και Πρόεδρος του Τμήματος
Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Θωμάς Γεράκης, Διευθύνων Σύμβουλος της Marc και Λένα
Πλαΐτη, Γενική Διευθύντρια Επικοινωνίας της Παπαστράτος -
Παρουσίαση της Πανελλαδικής έρευνας για το κάπνισμα, 2022: «Τσιγάρο: Η ξεπερασμένη συνήθεια που δεν λέμε να ξεπεράσουμε».
ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ / MARC
Υπάρχει επαρκής ενημέρωση σε σχέση με τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού;
Και η φετινή έρευνα αναδεικνύει τη σοβαρή έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος με μόλις 1 στους 10 (11,4%) ενήλικους να δηλώνουν επαρκώς ενημερωμένοι. Ποσοστό, ωστόσο, που αυξήθηκε κατά 2,4% από πέρυσι.
- Ανάμεσα στους καπνιστές, μόνο 2 στους 10 (21,7%) δηλώνουν πως έχουν την πληροφόρηση που χρειάζονται, ενώ 4 στους 10 (42,6%) δήλωσαν πως γνωρίζουν κάποια πράγματα, αλλά όχι αρκετά. • 3 στους 10 (35,6%) καπνιστές, δήλωσαν πως γνωρίζουν ελάχιστα ή και τίποτα για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος.
- Το 56,2% (vs 48,5% 2021) του συνόλου του εξεταζόμενου πληθυσμού πιστεύει πως τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος είναι λιγότερο βλαβερά για την υγεία σε σχέση με το κάπνισμα παραδοσιακού τσιγάρου.
- Χαρακτηριστικό της έλλειψης ενημέρωσης είναι το ότι μόνο το 33,5% του συνολικού ενήλικου πληθυσμού γνωρίζει ποιες είναι οι βασικές διαφορές ανάμεσα στα συμβατικά τσιγάρα και στα εναλλακτικά προϊόντα καπνού.
