Το 2022 η χώρα μας σημείωσε ένα σοκαριστικό σκορ που σχολιάστηκε πολύ και από πολλούς. Αναφέρομαι φυσικά στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου, που δημοσιεύεται κάθε χρόνο από τους «Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα» (RSF), και το 2022 η Ελλάδα βρέθηκε τελευταία, λόγω της δολοφονίας-το προηγούμενο έτος- του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ.
.
Την Τρίτη 11/2 παρουσιάστηκε το ranking για έναν άλλο δείκτη, αυτόν της «Διαφθοράς» ή απλώς CPI (Corruption Perceptions Index) ο οποίος δημιουργήθηκε από τον διεθνή οργανισμό «Transparency International», που αφορά 180 χώρες, οι οποίες κατατάσσονται εκ νέου κάθε έτος. Η μέτρηση γίνεται με κλίμακα το 100, όπου το 100/100 αντιπροσωπεύει χώρες που πραγματώνουν διαφανείς διαδικασίες στον Δημόσιο Τομέα, ενώ το 0/100 αναφέρεται σε χώρες με σαθρότερες δομές και συστήματα. Για να κατανοήσουμε την τάξη μεγέθους, οι πλήρεις δημοκρατίες έχουν μέσο όρο CPI 73, ενώ οι αδύναμες δημοκρατίες, έχουν μέσο όρο 47 και τα μη δημοκρατικά καθεστώτα μόλις 33.
Ο CPI μετράει τις επιδόσεις μιας χώρας σε ό,τι αφορά τον δημόσιο τομέα, δηλαδή: Δωροδοκία, εκτροπή δημόσιων πόρων, πρόσβαση σε πληροφορίες για δημόσιες ή κυβερνητικές υποθέσεις και δραστηριότητες, καθώς επίσης και τη νομική προστασία ατόμων που καταγγέλλουν περιπτώσεις δωροδοκιών και διαφθοράς, όπως και το νομικό πλαίσιο που υποχρεώνει τους δημοσίους υπαλλήλους σε διαφάνεια αναφορικά με τα περιουσιακά τους στοιχεία. Τέλος λαμβάνει υπόψιν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε εργαζόμενους του Δημοσίου, όπως επίσης και διορισμούς με κριτήριο τη συγγένεια.
Στην φετινή κατάταξη λοιπόν, η Ελλάδα παραμένει σταθερά «κάτω απ΄τη βάση» έχοντας βαθμολογία 49/100 , κάτι που την φέρνει στην 59η θέση, μαζί με την Ιορδανία, τη Ναμίμπια και τη Σλοβακία. Σημειώνεται ότι η χώρα μας είχε ακριβώς την ίδια θέση και πέρσι, σε αντίθεση με την Κύπρο, η οποία «σκόραρε» 56/100 για το 2024, ανεβαίνοντας κατά 3 μονάδες σε σχέση με το 2023. Τα «ψηλά ράφια», καταλαμβάνουν οι χώρες που αναμενόταν, δηλαδή, η Δανία έρχεται πρώτη με 90/100 ακριβώς όσο και πέρσι, ακολουθούμενη από την Φινλανδία και τη Σιγκαπούρη.
Στις τελευταίες, τώρα, θέσεις βρίσκονται το Νότιο Σουδάν, η Σομαλία και η Βενεζουέλα, με βαθμολογίες 8,9 και 10 αντίστοιχα. Το πραγματικά ανησυχητικό εύρημα, που δίνει εικόνα εκτάκτου ανάγκης για την καταπολέμηση της διαφθοράς, είναι ότι τα 2/3 των χωρών που συμμετέχουν έχουν σκορ κάτω από τη βάση, ενώ ο συνολικός μέσος όρος του CPI είναι μόλις 43/100.
Φέτος η Επιτροπή του Transparency International, στο report των αποτελεσμάτων έκανε ιδιαίτερο λόγο στη συσχέτιση μεταξύ των κινήσεων καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης και των επιπέδων διαφθοράς στις επιμέρους χώρες. Η γέφυρα μεταξύ των δύο εννοιών, αλλά και ο τρόπος να μετρηθεί, είναι κυρίως η καταγραφή των κλιματικών κονδυλίων και η διασταύρωση ότι αυτά πηγαίνουν στα έργα που προβλέπεται, καθώς και η μεταχείριση των ακτιβιστών για το περιβάλλον και την κλιματική κρίση.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι χώρες με χαμηλότερα επίπεδα διαφθοράς παρουσιάζουν γενικά μεγαλύτερη ετοιμότητα να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που θέτει η κλιματική αλλαγή. Η Δανία (90), επι παραδείγματι, η χώρα με την υψηλότερη κατάταξη στον δείκτη CPI, θεωρείται επίσης ως μία από τις πλέον προετοιμασμένες για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Χαρακτηριστικό της «πράσινης» αυτής δέσμευσης είναι ότι σήμερα, 95 από τους 98 δήμους της Δανίας διαθέτουν σχέδια δράσης για το κλίμα πλήρως ευθυγραμμισμένα με τη Συμφωνία του Παρισιού.
Αντιθέτως όταν η διαφθορά είναι κοινός τόπος σε μια χώρα, είναι συχνά και τα περιστατικά «εκτροπής» κονδυλίων του δημοσίου προς ιδιωτικές τσέπες, αλλά και δωροδοκίας, δημοσίων υπαλλήλων, δικαστών, λιμενικών αρχών, φορέων αδειοδότησης και πολλών άλλων που αποτελούν πρόσωπα-κλειδιά για τον μετριασμό της κλιματικής κρίσης και έχουν μία σημαντική δύναμη, αυτή της παράβλεψης των περιβαλλοντικών παραβιάσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναφέρεται στο report είναι αυτό του Βιετνάμ. Στο Βιετνάμ (40) η συστημική διαφθορά, που εκτείνεται από χαμηλόβαθμους έως υψηλόβαθμους δημόσιους υπαλλήλους, οδηγεί στην περιβαλλοντική καταστροφή και την υποβάθμιση των δασών. Οι δωροδοκίες και οι μίζες σε ανώτερους αξιωματούχους, παράλληλα με το προσωπικό των τελωνείων και των συνόρων, έχουν διευκολύνει το λαθρεμπόριο παράνομα υλοτομημένης ξυλείας από την Καμπότζη στο Βιετνάμ και το ξέπλυμα της στη νόμιμη αγορά.
Αναφορικά με τους ακτιβιστές, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι στη βία και τον εκφοβισμό, ο οργανισμός Transparency International, παρουσίασε το εύρημα ότι μέσα στην τελευταία πενταετία, έχουν δολοφονηθεί πάνω από 1000 ακτιβιστές. Σχεδόν στο σύνολό τους βρίσκονταν σε χώρες με βαθμολογία CPI κάτω του 50, με βασικά μέρη τη Βραζιλία (34), τις Φιλιππίνες (33) και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (20).
