Σχετικά ήπιο ήταν το 2022 για την Ελλάδα από άποψη θερμοκρασιών σε σχέση με την κατάσταση που επικράτησε στην υπόλοιπη Ευρώπη, σύμφωνα με την κλιματική αποτίμηση της ομάδας των επιστημόνων του δικτύου ClimateBook. Σε έκθεση που δημοσιεύθηκε, το 2022 καταγράφεται ως το 8ο πιο θερμό έτος των τελευταίων 30 ετών, με το 2020 να παραμένει το θερμότερο έτος. Όσον αφορά στο ύψος βροχής, το 2022 ήταν από τα σχετικά ξηρά έτη των τελευταίων 30 ετών.
.
Όπως επισημαίνει στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο Διευθυντής Ερευνών του Αστεροσκοπείου και εκ των συντελεστών της έκθεσης και του ClimateBook, Δρ. Κώστας Λαγουβάρδος, παρότι που όλη η Ευρώπη ήταν ζεστή, η Ελλάδα το 2022 ήταν σε μία μετριασμένη κατάσταση από άποψη θερμοκρασίας, αλλά αυτό είναι ένα τυχαίο γεγονός. «Στην περιοχή της Ελλάδας ήταν πιο υψηλές οι τιμές των θερμοκρασιών από τα κανονικά επίπεδα αλλά δεν ήταν το δεύτερο πιο θερμό καλοκαίρι όπως ήταν το 2022 σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε εμάς δεν ήταν έτσι η κατάσταση, ειδικά οι καλοκαιρινοί μήνες ήταν ήπιοι, ο Αύγουστος ήταν σχετικά δροσερός γιατί είχε και βροχές και είχε και ενισχυμένους ανέμους», σημειώνει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο κ. Λαγουβάρδος.
Ειδικότερα σύμφωνα με το ClimateBoook οι μεγαλύτερες θετικές αποκλίσεις (έως +1,4 βαθμοί) σημειώθηκαν σε περιοχές της ηπειρωτικής χώρας και κυρίως στα δυτικά τμήματά της. Οι μεγαλύτερες αρνητικές αποκλίσεις (-0,5 βαθμοί) σημειώθηκαν σε περιοχές της Βόρειας Κρήτης.
Όσον αφορά στο ύψος βροχής, το 2022 ήταν από τα σχετικά ξηρά έτη των τελευταίων 30 ετών. Το 2000 ήταν το πιο ξηρό έτος και το 2009 το πιο υγρό έτος της τριακονταετίας 1991-2020. Οι περιοχές όπου σημειώθηκαν λιγότερες βροχές το 2022 σχετικά με την κανονική τιμή ήταν η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη, η Δυτική και Νότια Ελλάδα καθώς και όλα τα νησιά, εξαιρουμένης της Κρήτης. Επισκόπηση των αποκλίσεων του ύψους βροχής ανά μήνα δείχνει ότι μήνες όπως ο Ιανουάριος, ο Ιούνιος και ο Αύγουστος ήταν πολύ βροχεροί μήνες, ενώ ο Απρίλιος, ο Οκτώβριος και ο Δεκέμβριος πολύ ξηροί.
Σημειώνεται επίσης ότι παρά το γεγονός ότι η Θεσσαλία είχε τα μεγαλύτερα ύψη βροχής εντός του 2022 σχετικά με τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 υπήρχαν και διαστήματα μεγάλα ξηρασίας. Για παράδειγμα τη χρονική περίοδο 9 Μαρτίου έως 17 Απριλίου του 2022 (40 συνεχόμενες μέρες) η έλλειψη βροχοπτώσεων στην περιοχή του θεσσαλικού κάμπου είχε αρνητικές συνέπειες σε καλλιέργειες.
«Σημασία έχει να κοιτάμε την κατανομή της βροχής μέσα στον χρόνο. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι λιγοστεύουν οι μέρες που βρέχει αλλά όταν βρέχει, βρέχει πολύ. Αυτό δημιουργεί προβλήματα στις αγροτικές καλλιέργειες», τονίζει ο κ. Λαγουβάρδος.
Η έκθεση του ClimateBook εστιάζει σε δύο σημαντικά καιρικά γεγονότα, στην κακοκαιρία Ελπίδα η οποία προκάλεσε ισχυρές χιονοπτώσεις σε πολλές περιοχές της χώρας (συμπεριλαμβανομένης και της Αττικής) τον Ιανουάριο και στις μεγάλες πλημμύρες της Κρήτης τον Οκτώβριο.
Αναφορικά με την κακοκαιρία Ελπίδα, η έκθεση επισημαίνει ότι χαρακτηρίστηκε ως μία από τις πιο σημαντικές κακοκαιρίες με χιονοπτώσεις στην Αττική, καθώς το ύψος του χιονιού έφτασε τα 20 εκατοστά στο κέντρο της Αθήνας και τα 50 εκατοστά στις ανατολικές περιοχές του Λεκανοπεδίου Αττικής. Επιπλέον τα πλημμυρικά φαινόμενα που καταγράφηκαν σε πολλές περιοχές της Κρήτης στις 15 Οκτωβρίου 2022, αποτελούν, όπως τονίζεται στην έκθεση του ClimateBook, μία από τις πιο καταστροφικές πλημμύρες που έπληξε την Κρήτη από το 2000, η οποία προκάλεσε μεγάλες κοινωνικό-οικονομικές επιπτώσεις. Το ημερήσιο ύψος βροχής που σημειώθηκε στα ανατολικά τμήματα της Κρήτης αντιστοιχεί στο μέσο ετήσιο ύψος βροχής την περίοδο 1991-2020, δηλαδή 250-300 mm. Δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από πνιγμό και πολλοί ακόμη τραυματίστηκαν. Οι μεγαλύτερες καταστροφές καταγράφηκαν στην Αγία Πελαγία Ηρακλείου και στη Σητεία.
Σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν κατά το 2022, η έκθεση του ClimateBook σημειώνει ότι ο συνολικός αριθμός καμένων εκτάσεων το 2022 ήταν μικρότερος από τον ετήσιο μέσο όρο καμένων εκτάσεων της περιόδου 2006-2022. Όπως τονίζει η έκθεση, οι σχετικά ήπιες μετεωρολογικές συνθήκες του καλοκαιριού του 2022 συνετέλεσαν σε μεγάλο βαθμό στο περιορισμό της έκτασης των δασικών πυρκαγιών. Το 2022 κάηκαν περίπου 224.000 στρέμματα από δασικές πυρκαγιές. Η μεγαλύτερη σε έκταση πυρκαγιά ήταν αυτή στη Δαδιά Έβρου όπου κατέκαψε περίπου 40.000 στρέμματα.
«Οι σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες , οι βροχές που είχαμε το καλοκαίρι είχαν σαν αποτέλεσμα οι φωτιές να είναι κάτω από τον μέσο όρο των εκτάσεων που καίγονται. Θεωρώ ότι είναι ένα τυχαίο γεγονός η γενική τάση είναι ότι οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν συνεχώς», επισημαίνει ο κ. Λαγουβάρδος.
Παράλληλα, όπως υπογραμμίζει ο κ. Λαγουβάρδος, δεν υπάρχει εκτίμηση ακόμη για το φετινό καλοκαίρι. «Δεν υπάρχει εικόνα για το φετινό καλοκαίρι. Δεν μπορούμε να κάνουμε πρόβλεψη. Οι εποχικές προγνώσεις που υπάρχουν δείχνουν ότι οι θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη είναι πάνω από τις τιμές τις κανονικές αλλά αυτό δεν είναι κάτι πρωτότυπο , έτσι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Ενώ υπάρχει μία συνεχής αυξητική τάση, από χρονιά σε χρονιά έχεις διαφοροποιήσεις», σημειώνει.
Ακόμη, στην έκθεση επισημαίνονται και κάποια άλλα στοιχεία σχετικά με τους ανέμους, τη θερμοκρασία επιφάνειας της θάλασσας και τη χιονοκάλυψη.
Ειδικότερα σύμφωνα με την έκθεση του ClimateBook για την κλιματική αποτίμηση της χώρας το 2022:
- Η ένταση του ανέμου ήταν υψηλότερη από τη μέση τιμή της κλιματικής περιόδου 1991-2020 στο Αιγαίο (κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες) και χαμηλότερη στο Ιόνιο.
- Όσον αφορά τη θερμοκρασία της θάλασσας, το 2022 ήταν το 10ο πιο θερμό έτος από το 1991. Η θερμοκρασία της θάλασσας ήταν σχεδόν σε όλα τα πελάγη υψηλότερη από την κλιματική τιμή της περιόδου 1991-2020. Ειδικά στο Ιόνιο, η θετική απόκλιση έφτασε τον +1 βαθμό. Η θερμοκρασία της θάλασσας ξεπέρασε τους 28 βαθμούς τον Αύγουστο του 2022 στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου.
- Οι ημέρες χιονοκάλυψης στη χώρα ξεπέρασαν τις 200 σε περιοχές της Πίνδου. Εντυπωσιακός και ο αριθμός ημερών χιονοκάλυψης στην Κρήτη με 160 ημέρες στα Λευκά Όρη. Στην Πάρνηθα οι ημέρες χιονοκάλυψης έφτασαν τις 48, κυρίως λόγω της κακοκαιρίας Ελπίδα τον Ιανουάριο του 2002 καθώς και των κακοκαιριών του Μαρτίου 2022.
- 93 σίφωνες καταγράφηκαν στην Ελλάδα το 2022, κοντά στον μέσο ετήσιο αριθμό εμφάνισης για την περίοδο 2000-2021 (100 σίφωνες/ έτος). 7 από αυτούς ήταν σίφωνες ξηράς (ανεμοστρόβιλοι) οι οποίοι προκάλεσαν ζημιές, και οι υπόλοιποι 86 ήταν σίφωνες θαλάσσης (υδροσίφωνες).
- 33 επεισόδια με έντονες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις καταγράφηκαν στην Ελλάδα το 2022. Ο αριθμός αυτός είναι υψηλότερος από τον ετήσιο μέσο όρο της περιόδου 2000-2022. Τα επεισόδια αυτά προκάλεσαν συνολικά 8 ανθρώπινες απώλειες.
Σημειώνεται ότι η έκθεση αποτελεί μία πρωτοβουλία του Δικτύου Climatebook. H παρούσα έκθεση αποτελεί την πρώτη προσπάθεια ετήσιας αποτίμησης της κλιματικής κατάστασης της χώρας μας ακολουθώντας αντίστοιχες πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Εγκαινιάζοντας την προσπάθεια αυτή, η πρώτη έκδοση της έκθεσης αναφέρεται στο έτος 2022. Την ετήσια έκθεση του Climatebook επιμελήθηκαν οι Δρ. Κώστας Λαγουβάρδος, Γιώργος Κύρος, Δρ. Σταύρος Ντάφης, Δρ. Κατερίνα Παπαγιαννάκη και Δρ. Βασιλική Κοτρώνη.
