Θα υπάρξουν τουλάχιστον 15.000 περιπτώσεις ιών που θα μεταπηδήσουν μεταξύ των ειδών τα επόμενα 50 χρόνια, με την κλιματική κρίση να συμβάλλει στην τροφοδότηση μιας «δυνητικά καταστροφικής» εξάπλωσης ασθενειών που θα θέσει σε κίνδυνο ζώα και ανθρώπους και θα προκαλέσει περαιτέρω πανδημίες, προειδοποίησαν ερευνητές.
.
Καθώς ο πλανήτης υπερθερμαίνεται, πολλά είδη ζώων θα αναγκαστούν να μετακινηθούν σε νέες περιοχές για να βρουν κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης. Αυτά τα ζώα θα μεταφέρουν τα παράσιτα και τα παθογόνα τους, με αποτέλεσμα να εξαπλωθούν μεταξύ ειδών με τα οποία δεν είχαν αλληλεπιδράσει στο παρελθόν. Αυτό θα αυξήσει τον κίνδυνο αυτού που αποκαλείται «διάχυση», όπου οι ιοί μεταφέρονται από τα ζώα στους ανθρώπους, πυροδοτώντας ενδεχομένως μια άλλη πανδημία του μεγέθους της Covid-19.
«Καθώς αλλάζει ο κόσμος, θα αλλάξει και το πρόσωπο των ασθενειών», δήλωσε στην Guardian ο Γκρέγκορι Άλμπερι, ειδικός στην οικολογία των ασθενειών στο Πανεπιστήμιο Georgetown και συν-συγγραφέας της εργασίας, που δημοσιεύθηκε στο «Nature». «Αυτή η μελέτη παρέχει περισσότερες αδιαμφισβήτητες αποδείξεις ότι οι επόμενες δεκαετίες δεν θα είναι μόνο πιο θερμές, αλλά και πιο άρρωστες».
«Καταδείξαμε έναν νέο και δυνητικά καταστροφικό μηχανισμό για την εμφάνιση ασθενειών που θα μπορούσε να απειλήσει την υγεία των ζώων στο μέλλον και πιθανότατα θα έχει επιπτώσεις και για εμάς», τόνισε ο επιστήμονας.
Ο Άλμπερι δήλωσε ότι η κλιματική αλλαγή «κλονίζει τα οικοσυστήματα στον πυρήνα τους» και προκαλεί αλληλεπιδράσεις μεταξύ ειδών που είναι ήδη πιθανό να μεταδίδουν ιούς. Τόνισε δε, ότι ακόμη και οι δραστικές κινήσεις για την αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη δεν θα είναι αρκετές τώρα για να σταματήσουν τον κίνδυνο των γεγονότων διάχυσης.
«Αυτό συμβαίνει, δεν μπορεί να αποτραπεί ακόμη και στα καλύτερα σενάρια κλιματικής αλλαγής και πρέπει να λάβουμε μέτρα για τη δημιουργία υποδομών υγείας για την προστασία των ζωικών και ανθρώπινων πληθυσμών», τόνισε.
Η μελέτη αναφέρει ότι τουλάχιστον 10.000 τύποι ιών ικανών να μολύνουν τον άνθρωπο κυκλοφορούν «σιωπηλά» σε πληθυσμούς άγριων ζώων. Μέχρι σχετικά πρόσφατα, τέτοιες διασταυρούμενες λοιμώξεις ήταν ασυνήθιστες, αλλά καθώς όλο και περισσότεροι βιότοποι καταστρέφονται για τη γεωργία και την αστική επέκταση, περισσότεροι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με μολυσμένα ζώα.
Η κλιματική αλλαγή επιδεινώνει αυτό το πρόβλημα, καθώς συμβάλλει στην κυκλοφορία ασθενειών μεταξύ ειδών που προηγουμένως δεν είχαν συναντηθεί μεταξύ τους. Η μελέτη προβλέπει τις γεωγραφικές μετατοπίσεις 3.139 ειδών θηλαστικών εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και των αλλαγών στις χρήσεις γης μέχρι το 2070. Διαπίστωσε ότι ακόμη και κάτω από ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο υπερθέρμανσης του πλανήτη, θα υπάρξουν τουλάχιστον 15.000 περιστατικά μετάδοσης ενός ή περισσότερων ιών μεταξύ των ειδών κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου.
Οι νυχτερίδες ευθύνονται για την πλειονότητα αυτής της εξάπλωσης των ασθενειών λόγω της ικανότητάς τους να διανύουν μεγάλες αποστάσεις. Προηγούμενες έρευνες έχουν εκτιμήσει ότι υπάρχουν περίπου 3.200 στελέχη κορονοϊών που ήδη κυκλοφορούν μεταξύ των πληθυσμών των νυχτερίδων.
Ο κίνδυνος ασθένειας που προκαλείται από το κλίμα δεν είναι μελλοντικός, προειδοποιεί η νέα έρευνα. «Παραδόξως, διαπιστώνουμε ότι αυτή η οικολογική μετάβαση μπορεί να βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και η διατήρηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2 Βαθμούς Κελσίου μέσα στον αιώνα δεν θα μειώσει τη μελλοντική μετακίνηση των ιών», αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.
Μεγάλο μέρος του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών επικεντρώνεται σε περιοχές με υψηλό υψόμετρο στην Αφρική και την Ασία, αν και η παρακολούθηση της εξέλιξης ορισμένων ιών θα είναι δύσκολη.
«Υπάρχει αυτή η μνημειώδης και ως επί το πλείστον μη παρατηρούμενη αλλαγή που συμβαίνει μέσα στα οικοσυστήματα», δήλωσε ο Κόλιν Κάρλσον, συν-συγγραφέας της μελέτης.
«Δεν τις παρακολουθούμε και αυτό καθιστά τον κίνδυνο πανδημίας πρόβλημα όλων μας. Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί αναρίθμητες εστίες ζωονοσογόνου κινδύνου δίπλα μας. Πρέπει να δημιουργήσουμε συστήματα υγείας που να είναι έτοιμα γι’ αυτό», σημείωσε.
Ειδικοί που δεν συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι η μελέτη ανέδειξε την επείγουσα ανάγκη να βελτιωθούν οι διαδικασίες που έχουν σχεδιαστεί για την πρόληψη μελλοντικών πανδημιών, καθώς και να σταματήσει σταδιακά η χρήση των ορυκτών καυσίμων που προκαλούν την κλιματική κρίση.
«Τα ευρήματα υπογραμμίζουν ότι πρέπει οπωσδήποτε να αποτρέψουμε τη διάχυση των παθογόνων», δήλωσε ο Άαρον Μπέρνστιν, προσωρινός διευθυντής του κέντρου για το κλίμα, την υγεία και το παγκόσμιο περιβάλλον στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
«Τα εμβόλια, τα φάρμακα και οι εξετάσεις είναι απαραίτητα, αλλά χωρίς σημαντικές επενδύσεις στην πρωτογενή πρόληψη πανδημιών, δηλαδή τη διατήρηση των οικοτόπων, την αυστηρή ρύθμιση του εμπορίου άγριων ζώων και τη βελτίωση της βιοασφάλειας των ζώων, μεταξύ άλλων, θα βρεθούμε σε έναν κόσμο όπου μόνο οι πλούσιοι θα είναι σε θέση να αντέξουν τις πιθανές επιδημίες μολυσματικών ασθενειών».
Ο Πίτερ Ντάσζακ, πρόεδρος της EcoHealth Alliance, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που ασχολείται με την πρόληψη πανδημιών, δήλωσε ότι η νέα έρευνα αποτελεί ένα «κρίσιμο βήμα προς τα εμπρός» στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η κλιματική αλλαγή θα τροφοδοτήσει την εξάπλωση των ιών.
«Αυτό που είναι ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι μπορεί να βρισκόμαστε ήδη σε αυτή τη διαδικασία. Αυτό δεν το περίμενα και αποτελεί πραγματική αφύπνιση για τη δημόσια υγεία», δήλωσε. «Στην πραγματικότητα, αν αναλογιστεί κανείς τις πιθανές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αν οι πανδημικές ασθένειες είναι μία από αυτές, τότε μιλάμε για έναν οικονομικό αντίκτυπο τρισεκατομμυρίων δολαρίων».
«Αυτό το κρυφό κόστος της κλιματικής αλλαγής αποκαλύπτεται επιτέλους, και αυτό που μας δείχνει αυτή η έρευνα είναι ένα πολύ άσχημο μέλλον για την άγρια ζωή και τους ανθρώπους».
