Εξειδικεύοντας τον στόχο μείωσης κατά 55% των εκπομπών CO2 ως το 2030, απ' όπου και το όνομά του, το νέο ευρωπαϊκό πλέγμα μέτρων παρουσιάζεται, εν μέσω αντιδράσεων από χώρες της Αν.Ευρώπης, τη μεθεπόμενη Τετάρτη 14 Ιουλίου και φέρνει δώδεκα νέους κανονισμούς που βάζουν ψηλότερα τον πήχη στα πάντα. Αναθεωρούνται όλοι οι υφιστάμενοι στόχοι, τίθενται νέες δεσμεύσεις, δημιουργούνται νέες συνθήκες που θα λάβει υπόψιν του και το υπό αναθεώρηση ΕΣΕΚ για το 2030.
Αν και μέχρι να γεφυρωθούν οι αντιδράσεις και το νέο πακέτο να ψηφιστεί από την Ευρωβουλή και τα κοινοβούλια των 27 μπορεί να φτάσουμε και στο 2023, εντούτοις θεωρείται βέβαιο ότι η πρώτη του επίπτωση θα είναι να εκτινάξει ακόμη πιο ψηλά τις τιμές στα δικαιώματα CO2. Ενδεικτικά, το συμβόλαιο Δεκεμβρίου έκανε χθες νέο ιστορικό ρεκόρ, κλείνοντας στα 57,90 ευρώ / τόνο.
Μεταξύ άλλων το «Fit For 55» φέρνει ανατροπές :
Στο σύστημα εμπορίας εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ETS), το οποίο αφενός αυστηροποιείται, αφετέρου εντάσσονται σε αυτό νέοι τομείς και κλάδοι. Στόχος, να τεθεί μια αρκετά υψηλή τιμή στον άνθρακα, ώστε να συμφέρει περισσότερο τους ρυπαντές να μειώσουν τις εκπομπές τους παρά να συνεχίσουν να πληρώνουν για να ρυπαίνουν.
Στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με νέα Οδηγία που θα θέτει υψηλότερα το στόχο για το 2030, ο οποίος σήμερα βρίσκεται στο 32%. Σενάρια μιλούν για ποσοστά 35%-40% μέχρι το 2030, ενώ οι νέοι στόχοι έχουν αλλάξει το τελευταίο διαστημα πολλές φορές, λόγω ασυμφωνίας μεταξύ των χωρών, με περιβαλλοντικές οργανώσεις να πιέζουν ακόμη και για 50%.
Στην οδηγία για την ενεργειακή απόδοση όπου ο σημερινός στόχος 32,5% ως το 2030 θεωρείται συντηρητικός.
Στην επιβολή διασυνοριακού φόρου σε προϊόντα από τρίτες χώρες, που δεν καταβάλλουν ανάλογες προσπάθειες με την Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Για να γίνει κατανοητό τι σημαίνει αυτό σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, με το νέο σύστημα οι εισαγωγές ενέργειας από τρίτες χώρες, όπως η Βόρεια Μακεδονία, θα γίνουν ακριβότερες, όπως είχε γράψει το Energypress. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι από την έναρξη εφαρμογής του μέτρου, οι παραπάνω εισαγωγές θα χρεώνονται πλέον με τα δικαιώματα CO2 της χώρας άφιξης, δηλαδή της Ελλάδας. Ενας νέος μηχανισμός «ποινών» που θα εφαρμοστεί σταδιακά και αφού πρώτα ολοκληρωθεί η διασυνδεσιμότητα όλων των ΑΔΜΗΕ των γειτονικών χωρών.
Στην χρήση γης, την αλλαγή χρήσης γης και τη δασοκομία. Τα δέντρα και η φύση αποτελούν ουσιαστικό μέρος της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθώς μπορούν να απορροφήσουν μια ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα που βρίσκεται ήδη στην ατμόσφαιρα. Σήμερα οι κανόνες LULUCF αναφέρουν μόνο ότι η ποσότητα του άνθρακα που απορροφάται από τον τομέα δεν πρέπει να είναι μικρότερη από εκείνη που εκπέμπει. Ο νέος κανονισμός θα συμβάλει στην ενίσχυση της φυσικής απορρόφησης άνθρακα θέτοντας συγκεκριμένο στόχο για αυτόν.
Ποιοί τομείς επηρεάζονται
Συνολικά, το «Fit For 55» αφορά τέσσερις τομείς και συνολικά 12 κανονισμούς, οι οποίες αναλύονται ως εξής:
Κλίμα
- Σύστημα εμπορίας ρύπων (ETS)
- Επιμερισμός των προσπαθειών (Effort Sharing Decision)
- Χρήση γης, αλλαγή χρήσης γης και δασοκομία (LULUCF)
- Εκπομπές CO2 για αυτοκίνητα και φορτηγά (CO2 standards for Cars)
Ενέργεια
- Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (RES)
- Ενεργειακή απόδοση (Energy Efficiency)
Μεταφορές
- Αεροπορικά καύσιμα (EU Refuel aviation)
- Ναυτιλιακά καύσιμα (EU Refuel maritime)
- Υποδομές εναλλακτικών καυσίμων (AFID)
Φορολογία
- Συνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Ανθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism ή CBAM)
- Οδηγία για την φορολογία ενεργειακών προϊόντων (Energy Taxation Directive- ΕTD)
- Τι αλλάζει στη φορολογία των ενεργειακών προϊόντων
Στη νέα οδηγία για την ενεργειακή φορολογία που παρουσιάζεται στις 14 Ιουλίου, η ΕΕ προχωρά σε δομικές αλλαγές.
Αλλάζει η βάση της φορολογίας. Στο εξής οι φόροι για κάθε καύσιμο (φυσικό αέριο, λιγνίτη, κλπ) θα υπολογίζονται με βάση την ενεργειακή του απόδοση (energy content) και όχι βάσει όγκου, όπως ισχύει σήμερα.
Καταργούνται οι εξαιρέσεις. Θα ζητηθεί από τις χώρες-μέλη να καταργήσουν τις διάφορες εθνικές εξαιρέσεις που έχουν από την ενεργειακή φορολογία.
Σταδιακή αύξηση φόρων. Προς το παρόν, οι μίνιμουμ συντελεστές φόρου για πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κάθε ένα από τα υπόλοιπα καύσιμα διατηρούνται στα σημερινά επίπεδα. Σε βάθος όμως χρόνου, η φορολογία στα ορυκτά καύσιμα θα αυξηθεί, ώστε ο μίνιμουμ συντελεστής να φτάσει στα επίπεδα της φορολογίας στον ηλεκτρισμό.
Τι φέρνει ο συνοριακός μηχανισμός προσαρμογής άνθρακα
Στόχος του μέτρου είναι να προστατέψει την ευρωπαϊκή βιομηχανία από τον αθέμιτο ανταγωνισμό σε καταρχήν 6 τομείς, δηλαδή ενέργεια, ατσάλι, αλουμίνιο, τσιμέντο, λιπάσματα και ηλεκτρισμό.
Το σκεπτικό είναι ότι όσο θα επιταχύνεται η εφαρμογή του ευρωπαϊκού Green Deal, τόσο τα παραπάνω ευρωπαϊκά προϊόντα θα γίνονται και ακριβότερα, άρα λιγότερα ανταγωνιστικά έναντι όσων παρασκευάζονται σε χώρες, χωρίς μηχανισμούς αγοράς δικαιωμάτων CO2, όπως Δυτικά Βαλκάνια, Τουρκία, Ινδία και η Κίνα.
Για να μην υπονομευτεί το Green Deal εν τη γενέσει του και για να αποκλειστεί ο κίνδυνος φυγής ευρωπαϊκών εταιρειών εκτός ΕΕ, σχεδιάστηκε ένας μηχανισμός επιβολής «ποινών» για προϊόντα που παράγονται εκεί όπου δεν ισχύουν ακόμη συστήματα αγοράς δικαιωμάτων CO2. Τέτοια περίπτωση για παράδειγμα είναι η Βόρεια Μακεδονία από την οποία και εισάγουμε επί χρόνια ηλεκτρική ενέργεια, χωρίς μέχρι σήμερα αυτή να επιβαρύνεται με δικαιώματα CO2.
Το γεγονός ότι οι εισαγωγές από τις τρίτες χώρες θα χρεώνονται πλέον με τα δικαιώματα CO2 της χώρας άφιξης, δημιουργεί την ανάγκη στις εταιρείες αυτές να επενδύσουν σε πράσινες μεθόδους παραγωγής για να αποφύγουν το μηχανισμό.
