Η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) του Υπουργείου Οικονομικών είναι η πρώτη δημόσια υπηρεσία που υιοθέτησε τα κριτήρια ESG, επισημαίνει στη συνέντευξή του ο κ. Φώτης Κουρμούσης, αναλύοντας τα standards για την ορθή διακυβέρνηση, την κοινωνία, τους εργαζόμενους και το περιβάλλον που έχει ενσωματώσει στη λειτουργία της.
Ο Ειδικός Γραμματέας παρουσιάζει τα κίνητρα για να κατευθυνθούν οι επιχειρήσεις προς μια ορθή περιβαλλοντική και κοινωνική στάση, ενώ εξηγεί γιατί, με τον τρόπο που γίνονται πλέον οι διαγωνισμοί και οι χρηαμτοδοτήσεις, οι εταιρείες πρέπει να ασπαστούν τα κριτήρια ESG στη λειτουργία τους.
Άλλωστε, όπως αποκαλύπτει, τόσο στο ΕΣΠΑ όσο και στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, θα λαμβάνονται πλέον υπόψη οι παράμετροι ESG.
Κύριε Κουρμούση, είναι πραγματικά και μετρήσιμα τα οφέλη, σε επίπεδο αγορών, για τις εταιρείες που ακολουθούν τη φιλοσοφία ESG; Μήπως πρόκειται απλώς για μια νέα «μόδα»;
Κάποτε, στο παρελθόν, ίσως ήταν μια «μόδα» και κάποιες επιχειρήσεις υιοθετούσαν δράσεις ESG με σκοπό μόνο την επικοινωνιακή προβολή. Σταδιακά, ωστόσο, ενσωματώθηκε στην επιχειρηματική λειτουργία, αφού η φιλοσοφία ESG αφορά τον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης, που πρέπει να είναι οργανωμένος και διαφανής (δηλ. με ορθή διακυβέρνηση), περιβαλλοντικά φιλικός και κοινωνικά ευαίσθητος.
Οι Ευρωπαϊκές και εθνικές χρηματοδοτήσεις (δηλ. επιδοτήσεις) έχουν ήδη ενσωματώσει τα κριτήρια ESG. Παρομοίως, μέσω του sustainable finance, οι τράπεζες θα αξιολογούν τις επιχειρήσεις για τα κριτήρια ESG προτού δώσουν δάνεια. Ο συνδυασμός των 2 ανωτέρω γεγονότων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αν μια επιχείρηση αγνοεί τα κριτήρια ESG, τότε δεν θα έχει πρόσβαση σε επιδοτήσεις και δάνεια, συνεπώς δεν θα μπορεί να αντλήσει κονδύλια για τη λειτουργία της και για νέες επενδύσεις.
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις που υιοθετούν τη φιλοσοφία ESG έχουν μειωμένα κόστη λειτουργίας, αποφεύγουν έκτακτα βλαπτικά περιστατικά και εν γένει είναι πιο αποδεκτές από την κοινωνία και την οικονομία, αφού οι πολίτες (που είναι και πελάτες των επιχειρήσεων) είναι συνεχώς και περισσότερο ευαισθητοποιημένοι σε αυτά τα ζητήματα.
Πέραν των ισχυρισμών κάθε εταιρείας, υπάρχουν αντικειμενικά συστήματα μέτρησης και πιστοποίησης των επιδόσεων των εταιρειών, όσον αφορά τα κριτήρια ESG;
Ναι, υπάρχουν διεθνή πρότυπα και προδιαγραφές που ορίζουν τι πρέπει να κάνει κάθε εταιρεία, τόσο σε επίπεδο διοίκησης – οργάνωσης όσο και σε επίπεδο λειτουργίας. Τα πρότυπα αυτά δεν είναι υποχρεωτικής εφαρμογής και ως εκ τούτου τα εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις στο πλαίσιο της ΕΚΕ τους. Οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα, εφόσον επιθυμούν, να ελεγχθούν από ανεξάρτητους Φορείς Πιστοποίησης και να λάβουν σχετικό πιστοποιητικό, το οποίο αποδεικνύει σε όλους τη συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα. Κάποιες καινοτόμες ελληνικές επιχειρήσεις έχουν ήδη λάβει τέτοιες πιστοποιήσεις.
Πώς εφαρμόζονται τα κριτήρια ESG στο δημόσιο τομέα της οικονομίας;
Η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) του Υπουργείου Οικονομικών είναι η πρώτη δημόσια υπηρεσία που υιοθέτησε τα κριτήρια ESG, δηλαδή Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Αειφόρου Ανάπτυξης. Ειδικότερα εφάρμοσε δράσεις για την ορθή διακυβέρνηση οργανισμών, καθώς και τη βελτίωση της επίδοσης σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Συγκεκριμένα, η ΕΓΔΙΧ έχει ήδη ενσωματώσει τα ακόλουθα κριτήρια ΕΚΕ στη λειτουργία της:
- για την ορθή διακυβέρνηση:
α) με τη χρήση ηλεκτρονικής πλατφόρμας για την υποβολή ερωτήσεων των οφειλετών και την απάντησή τους, με σκοπό τη μείωση της γραφειοκρατίας, την προώθηση της διαφάνειας και την πρόληψη της δωροδοκίας και της διαφθοράς
β) με τη δημόσια διαβούλευση στα τεύχη διαγωνισμών, με σκοπό να προετοιμάζονται οι υποψήφιοι ανάδοχοι
- για την κοινωνία:
α) προσωποποιημένη πληροφόρηση των οφειλετών και τηλεφωνικώς, μέσω των Κέντρων & Γραφείων Ενημέρωσης & Υποστήριξης Δανειοληπτών, με σκοπό την ελαχιστοποίηση των μετακινήσεων και κατά συνέπεια την εξοικονόμηση κόστους για τον πολίτη και τη μείωση ρύπων στο περιβάλλον
β) στοχευμένη ενημέρωση εμπλεκόμενων φορέων, όπως Επιμελητήρια Επιχειρήσεων, Επιστημονικές Ενώσεις – Συλλόγους και Καταναλωτικές Οργανώσεις, μέσω 353 ημερίδων που συνδιοργάνωσε πανελλαδικά η ΕΓΔΙΧ,
γ) υποστήριξη και εκπαίδευση των συνεργατών των οφειλετών (λογιστές, οικονομολόγοι, δικηγόροι κλπ)
δ) διενέργεια διαγωνισμών προμηθειών προϊόντων και υπηρεσιών, που περιέχουν κριτήρια ESG
- για τους εργαζόμενους:
α) η προαγωγή της ισότητας των 2 φύλων με την ανάληψη θέσεων ευθύνης από γυναίκες σε ποσοστό περίπου 67% καθώς και ότι το ποσοστό των γυναικών στο σύνολο των εργαζομένων κυμαίνεται σε περίπου 59%
β) η παροχή συχνής εκπαίδευσης των εργαζομένων στα νέα δεδομένα / εξελίξεις της νομοθεσίας
γ) η παροχή ιατρικών συμβουλών και εξετάσεων από ειδικό Ιατρό Εργασίας, με σκοπό την αποτροπή επαγγελματικών ασθενειών
δ) η παροχή τεχνικών συμβουλών από ειδικό Τεχνικό Ασφαλείας, με σκοπό την αποτροπή εργατικών ατυχημάτων
ε) η διενέργεια τακτικών συζητήσεων των εργαζομένων και εκπροσώπων τους με τη διοίκηση,
στ) η πλήρης εφαρμογή της τηλε-εργασίας, με σκοπό την αποφυγή της διασποράς της πανδημίας του κορωνοϊού
- για το περιβάλλον:
α) η εγκατάσταση συστήματος ψηφιακών εγγράφων και ψηφιακής υπογραφής που έχει ελαχιστοποιήσει την εκτύπωση χαρτιού και την κατανάλωση μελανιών
β) η επιλογή κτιρίου προς στέγαση των γραφείων της, το οποίο έχει:
i. εγκατεστημένο σύστημα αυτόματης σκίασης στα παράθυρα
ii. πλήρη φωτισμό με χρήση λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας
iii. εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά panels στη στέγη.
Υπάρχουν κίνητρα για να ωθήσετε τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν τα κριτήρια ESG;
Η ΕΓΔΙΧ διενεργεί διαγωνισμούς προμηθειών, που περιέχουν κριτήρια ESG. Συγκεκριμένα το Σεπτέμβριο 2020 δημοσιεύτηκε ο πρώτος διαγωνισμός παροχής υπηρεσιών Τεχνικού Ασφαλείας και Ιατρού Εργασίας στην ΕΓΔΙΧ, με τα ακόλουθα κριτήρια ΕΚΕ:
- υιοθέτηση πολιτικής για την ΕΚΕ του Αναδόχου
- εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ των εργαζομένων (π.χ. απασχόληση και υποστήριξη εργαζομένων που εντάσσονται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, όπως ΑΜΕΑ, εξάλειψη των διακρίσεων, προαγωγή ισότητας φύλων)
- εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ της κοινωνίας (π.χ. εθελοντισμός, χορηγίες –υποστήριξη ΜΚΟ, υποστήριξη – επιλογή τοπικών προμηθευτών)
- εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ του περιβάλλοντος (π.χ. ανακύκλωση υλικών, εξοικονόμηση ενέργειας)
- εφαρμογή δράσεων ΕΚΕ υπέρ της ορθής διακυβέρνησης και της διαφάνειας, καθώς και εναντίον της δωροδοκίας και της διαφθοράς.
Έκτοτε, όλοι μας οι διαγωνισμοί για προμήθεια προϊόντων και για παροχή υπηρεσιών ενσωματώνουν τα ανωτέρω κριτήρια ΕΚΕ. Η φιλοσοφία μας είναι ότι όλοι όσοι επιθυμούν να αναλάβουν εργασίες από το δημόσιο και να καταστούν συνεργάτες του, θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι σέβονται και τηρούν τις ελάχιστες υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τις διατάξεις της Ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας και επιπρόσθετα ότι τις ξεπερνούν σχετικά με την προστασία των εργαζομένων και του περιβάλλοντος.
Η τήρηση των εν λόγω υποχρεώσεων ελέγχεται και βεβαιώνεται από τα όργανα που επιβλέπουν την εκτέλεση της σύμβασης και τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και υπηρεσίες Επίσης στην ΕΓΔΙΧ ζητούμε από τους αναδόχους διαγωνισμών δημοσίου να προσκομίσουν πιστοποιητικά ελέγχου από ανεξάρτητους διαπιστευμένους φορείς, οι οποίοι επιβεβαιώνουν τη συμμόρφωση των εταιρειών με αυτά τα κριτήρια ΕΚΕ.
Τα κριτήρια αυτά εμπεριέχονται ως κριτήρια αξιολόγησης και όχι ως κριτήρια αποκλεισμού, δηλαδή μια εταιρεία που τα έχει ήδη εφαρμόσει, θα λάβει πρόσθετη βαθμολόγηση και συνεπώς έχει προβάδισμα για να «κερδίσει» το διαγωνισμό, έναντι μιας άλλης επιχείρησης που δεν τα έχει εφαρμόσει. Με τον τρόπο αυτό, ωθούμε ενεργά τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν τα κριτήρια ESG, χωρίς να «αποκλείεται» μια επιχείρηση που δεν τα έχει ενσωματώσει ακόμη.
Το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών, έχει δράσεις προς την κατεύθυνση και τη φιλοσοφία ESG;
Το Υπουργείο Οικονομικών έχει ενσωματώσει κριτήρια ESG. Ειδικότερα έχει προσυπογράψει τη σύμπραξη Υπουργών Οικονομικών για την κλιματική αλλαγή της Παγκόσμιας Τράπεζας. Επίσης, παρακολουθεί τα ζητήματα του sustainable finance, το οποίο αποτελεί επερχόμενο Ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο. Τέλος, στα πακέτα χρηματοδότησης που παρέχονται από την Ε.Ε. και την Ελλάδα έχουν ενσωματωθεί τα κριτήρια ESG.
Όσον αφορά τις χρηματοδοτήσεις από ΕΣΠΑ- Ταμείο Ανάκαμψης και λοιπούς κοινοτικούς και εθνικούς πόρους, αξιολογούνται παράμετροι ESG; Τι ποσό θα απορροφηθεί σε επενδύσεις ESG;
Τόσο στο ΕΣΠΑ όσο και στο Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας, λαμβάνονται υπόψη οι παράμετροι ESG.
Όσον αφορά στο ΕΣΠΑ υπάρχει ο άξονας Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη, μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται έργα για την κυκλική οικονομία, την ανακύκλωση και διαχείριση αποβλήτων, τα ύδατα και λύματα, τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας, την κλιματική αλλαγή, καθώς και την εξοικονόμηση ενέργειας. Παράλληλα, στον άξονα για τη στήριξη σχεδίων επιχειρήσεων προωθούνται οι επενδύσεις στο περιβάλλον και την ενέργεια.
Όσον αφορά στο Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας, χρηματοδοτούνται δράσεις για την πράσινη μετάβαση της οικονομίας, δηλ. την υλοποίηση έργων περιβαλλοντικού και ενεργειακού χαρακτήρα. Επίσης στοχεύεται ο μετασχηματισμός της οικονομίας, μέσω χρηματοδότησης ιδιωτικών επενδύσεων που εκσυγχρονίζουν τις επιχειρήσεις σε μια πιο περιβαλλοντικά και ενεργειακά φιλική λειτουργία.
