Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) δικαίωσε πριν από λίγο μια ομάδα ηλικιωμένων Ελβετίδων, οι οποίες είχαν προσφύγει κατά της κυβέρνησης της χώρας τους καταγγέλλοντας «την αδυναμία των ελβετικών αρχών να περιορίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής», οι οποίες έχουν αρνητικές συνέπειες στις συνθήκες ζωής τους και την υγεία τους.
.
Η ελβετική ένωση των «Ηλικιωμένων για την προστασία του κλίματος», στην οποία συμμετέχουν 2.500 γυναίκες ηλικίας 73 ετών κατά μέσο όρο, επεδίωκε το ΕΔΔΑ να αναγκάσει τη Βέρνη να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τα ορυκτά καύσιμα πιο γρήγορα από όσο έχει σχεδιάσει.
Η δεύτερη υπόθεση αφορά την προσφυγή το 2020 έξι νεαρών Πορτογάλων – ηλικίας 12 με 24 ετών-- οι οποίοι κατηγορούν συνολικά 32 χώρες στην Ευρώπη που εκλύουν τη μεγαλύτερη ποσότητα αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου ότι απέτυχαν να αποτρέψουν την καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη, με αποτέλεσμα να απειλείται η ζωή τους. Δεν ζητούσαν αποζημίωση, αλλά από το ΕΔΔΑ να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να περιορίσουν δραστικά τις εκπομπές των αερίων αυτών.
Τέλος, στην τρίτη υπόθεση ο Νταμιέν Καρέμ, πρώην δήμαρχος της πόλης Γραντ- Σινθ στη βόρεια Γαλλία, προσέφυγε κατά της άρνησης του Παρισιού να λάβει πιο φιλόδοξα μέτρα για να περιορίσει την κλιματική αλλαγή.
Η πρώτη υπόθεση δεν μπορεί να εφεσιβληθεί και οι άλλες δύο, αν και δεν μπορούν να εφεσιβληθούν, μπορούν να επιστραφούν προς εκδίκαση από εθνικό δικαστήριο.
Αυτή είναι η πρώτη φορά που ένα περιφερειακό δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποφαίνεται ότι οι χώρες μπορούν να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, επειδή δεν μειώνουν αρκετά γρήγορα τις εκπομπές τους για την αύξηση της θερμοκρασίας του κλίματος.
Tα highlights της απόφασης
Το Δικαστήριο δήλωσε ότι ερμηνεύει τη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σχετικά με το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή ώστε να περιλαμβάνει το δικαίωμα στην αποτελεσματική προστασία από τις κυβερνήσεις από τις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη ζωή, την υγεία, την ευημερία και την ποιότητα ζωής.
Η νίκη αυτή ίσως αλλάξει την νομολογία στην ΕΕ
Η απόφαση του Δικαστηρίου κατά της ελβετικής κυβέρνησης δεν έχει σημασία μόνο για την Ελβετία, αλλά και για τις 46 χώρες που έχουν υπογράψει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Κάθε υπόθεση για το κλίμα και τα ανθρώπινα δικαιώματα που θα οδηγείται ενώπιον δικαστή στα εθνικά δικαστήρια της Ευρώπης θα πρέπει πλέον να λαμβάνει υπόψη την απόφαση του κορυφαίου δικαστηρίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όποια απόφαση και αν λάβει.
Θα μπορούσε να επηρεάσει τις αποφάσεις παγκοσμίως
Ενώ το αποτέλεσμα της υπόθεσης των Ελβετίδων δεν είναι νομικά δεσμευτικό σε δικαιοδοσίες εκτός Ευρώπης, οι ειδικοί αναμένουν ότι τα διεθνή δικαστήρια θα λάβουν υπόψη τους την απόφαση σε μελλοντικές αποφάσεις. Τρία άλλα διεθνή δικαστήρια - το Διεθνές Δικαστήριο, το Διαμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας - συντάσσουν επίσης συμβουλευτικές γνωμοδοτήσεις τώρα σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών όσον αφορά την κλιματική αλλαγή.
Δεν σταματούν οι δικαστικές υποθέσεις για το κλίμα
Η απόφαση της Τρίτης θα μπορούσε να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για τους πολίτες που προσφεύγουν στα δικαστήρια κατά των κυβερνήσεών τους με αγωγές για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ήδη, ο αριθμός των δικαστικών υποθέσεων που σχετίζονται με το κλίμα και έχουν κατατεθεί σε όλο τον κόσμο έχει αυξηθεί κατακόρυφα: Το 2017 κατατέθηκαν λιγότερες από 1.000 υποθέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέχρι το τέλος του 2023, ο αριθμός αυτός είχε ανέλθει σε περισσότερες από 2.500.
