Έχετε σκεφτεί ποτέ πόσο διαφορετικός θα μπορούσε να είναι ο κόσμος αν η παιδεία και το πεδίο ισότιμης ανάπτυξης είχε δοθεί στις γυναίκες ήδη απ΄την απαρχή του κόσμου; Μήπως θα ήμασταν ήδη πολύ πιο μπροστά; Θα είχαν γίνει τόσοι πόλεμοι; Λιγότεροι ή περισσότεροι; Δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Σήμερα οι γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο το κόσμο μάχονται ακόμα, άλλες περισσότερο, άλλες λιγότερο για να κατοχυρώσουν τη θέση που τους αξίζει μέσα στο κοινωνικό σύνολο και σε κάθε τομέα της ανθρώπινης ζωής, από την οικογένεια μέχρι την εργασία. Ανέκαθεν όμως, ακόμα και στις «σκοτεινότερες» εποχές για τα γυναικεία δικαιώματα, υπήρχαν θηλυκότητες που έσπαγαν τα στερεότυπα και ξεπερνούσαν τρικλοποδιές, μαχόμενες για να ακουστεί έστω η φωνή τους, ή για να κατακτήσουν «ένα δωμάτιο δικό τους» όπως γράφει η Βιρτζίνια Γούλφ.
Για την Ημέρα της Γυναίκας, που συμπίπτει φέτος με την 30η επέτειο από την Διακήρυξη του Πεκίνου για τα Δικαιώματα και την Προστασία των Γυναικών, επιλέξαμε πέντε επιστήμονες που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην πορεία την ανθρώπινης ιστορίας. Θα εκπλαγείτε καθώς πολλά ονόματα θα τα διαβάσετε ίσως και πρώτη φορά, ενώ τα επιτεύγματά τους είναι πλέον επιστημονικά θέσφατα και όροι που χρησιμοποιούμε συχνά. Από τον προγραμματισμό έως τη σκοτεινή ύλη!
Άντα Λάβλεϊς: Η Πρωτοπόρος του Προγραμματισμού που γεννήθηκε το 1815
Η Άντα Λάβλεϊς (Ada Lovelace), το μόνο αναγνωρισμένο παιδί του Λόρδου Βύρωνα, γεννήθηκε το 1815 στο Λονδίνο και έμελλε να γίνει η πρώτη θεμελιώτρια του προγραμματισμού. Το έργο της ξεκίνησε από την Αναλυτική Μηχανή του Τσαρλς Μπάμπατζ, η οποία σχεδιάστηκε το 1837, και αποτέλεσε το θεμέλιο για την ανάπτυξη των σύγχρονων υπολογιστών. Αν και η Αναλυτική Μηχανή δεν γνώρισε εφαρμογές στην εποχή της, η Άντα έγραψε μια σειρά από σημειώματα, στα οποία περιέγραφε το πώς μια μηχανή θα μπορούσε να επεξεργαστεί αλγορίθμους για να εκτελέσει γρήγορους υπολογισμούς. Στα σημειώματα αυτά, η Άντα περιέγραψε για πρώτη φορά την έννοια ενός υπολογιστικού προγράμματος, κάτι που είναι θεμελιώδες για τις σύγχρονες γλώσσες προγραμματισμού. Για την εποχή της, η ιδέα αυτή ήταν επαναστατική, καθώς η ηλεκτρονική υπολογιστική τεχνολογία δεν ήταν καν ακόμα σενάριο επιστημονικής. Σήμερα, θεωρείται η πρώτη "προγραμματίστρια" και πρόκειται για μία από τις πιο εμβληματικές φιγούρες στην ιστορία της τεχνολογίας.
Η συνεισφορά της αναγνωρίστηκε όταν το 1980 το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ παρουσίασε μια γλώσσα προγραμματισμού, την οποία και ονόμασε Ada προς τιμή της. Επίσης, η Βρετανική Εταιρεία Πληροφορικής απονέμει κάθε χρόνο μετάλλιο με το όνομά της.
Βαλεντίνα Τερεσκόβα: Η Πρώτη Γυναίκα στο Διάστημα
Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα (Valentina Tereshkova) ήταν η πρώτη γυναίκα που ταξίδεψε στο διάστημα, σε αποστολή τριών ημερών από τις 16 έως 19 Ιουνίου 1963. Η Τερεσκόβα επιλέχθηκε από τη Σοβιετική Ένωση για να συμμετάσχει στην αποστολή του διαστημόπλοιου Βοστόκ 6, ενώ προηγουμένως ήταν εργάτρια σε υφαντουργείο και ερασιτέχνιδα αλεξιπτωτίστρια. Κατά τη διάρκεια της αποστολής της, πραγματοποίησε σημαντικές πειραματικές δοκιμές και συνέλεξε δεδομένα για τις επιπτώσεις του διαστήματος στο γυναικείο σώμα. Η ηρωική αυτή πτήση δεν μόνο έθεσε την Τερεσκόβα ως ένα παγκόσμιο σύμβολο για τις γυναίκες στην επιστήμη και την τεχνολογία, αλλά έδειξε και τον ζωτικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι γυναίκες στη διαστημική έρευνα.
Η ιστορία της Τερεσκόβα είναι ενδεικτική της πορείας της Σοβιετικής Ένωσης να ενσωματώσει τις γυναίκες στις προηγμένες τεχνολογίες. Παρόλο που η αποστολή της αρχικά αντιμετώπισε αμφισβήτηση, η Τερεσκόβα απέδειξε την αξία της, καταγράφοντας ένα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία των διαστημικών αποστολών. Μετά την πτήση της η Τερεσκόβα σπούδασε στην Ακαδημία Ζουκόφσκι της Πολεμικής Αεροπορίας, από όπου αποφοίτησε με διάκριση ως αστροναύτης μηχανικός. Το 1977 πήρε και διδακτορικό στη μηχανική. Εξαιτίας της φήμης της επιλέχθηκε για αρκετά πολιτικά αξιώματα: Από το 1966 ως το 1974 διετέλεσε μέλος του Ανωτάτου Σοβιέτ της Σοβιετικής `Ενωσης, από το 1974 ως το 1989 μέλος του Προεδρείου (Πρεζίντιουμ) του Ανωτάτου Σοβιέτ και από το 1969 ως το 1991 μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ. Το 1997 αποστρατεύθηκε από την Πολεμική Αεροπορία και το σώμα των κοσμοναυτών με προεδρική διαταγή.
Ο κρατήρας Τερεσκόβα στο βόρειο ημισφαίριο της αόρατης πλευράς της Σελήνης, διαμέτρου 31 χιλιομέτρων, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της.
Μπάρμπαρα ΜακΚλίντοκ: Η Επιστήμονας που άλλαξε τη Γενετική
Η αμερικανίδα Μπάρμπαρα ΜακΚλίντοκ (Barbara McClintock) ήταν μια από τις μεγαλύτερες κυτταρογενετίστριες του 20ού αιώνα, και η ανακάλυψή της για τη δυνατότητα των γονιδίων να μετακινούνται στο γονιδίωμα (μεταφερόμενα γενετικά στοιχεία) άλλαξε τον ρου της γενετικής. Η δουλειά της στον αραβόσιτο και η δημιουργία του πρώτου γενετικού χάρτη, βασισμένη στις χρωμοσωμικές αναλύσεις, αποτέλεσε θεμέλιο για τις μετέπειτα ανακαλύψεις στην επιστήμη της γενετικής. Η επινόηση της ιδέας ότι τα γονίδια "μετακινούνται" και η ανάπτυξη της θεωρίας των μεταθετών δημιούργησε μια νέα εποχή στην κατανόηση των γενετικών μεταλλάξεων και του τρόπου που επηρεάζουν την κληρονομικότητα.
Η ΜακΚλίντοκ τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας το 1983 για τις ανακαλύψεις της και αναγνωρίστηκε για τη συμβολή της στην επιστήμη της γενετικής, ενώ ήδη από το 1944 είχε εκλεχθεί μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.
Βέρα Κούπερ Ρούμπιν: Η γυναίκα που Ανακάλυψε τη Σκοτεινή Ύλη
Η Βέρα Κούπερ Ρούμπιν (Vera Rubin), αστρονόμος, ανέπτυξε ένα έργο που θα άλλαζε τη ροή της σύγχρονης κοσμολογίας. Η Βέρα επεδίωξε και φοίτησε στο γυναικείο Κολέγιο Βάσαρ, «επειδή η Μαρία Μίτσελ (η πρώτη γνωστή γυναίκα αστρονόμος στην ιστορία των ΗΠΑ) είχε εργασθεί εκεί». Πήρε πτυχίο αστρονομίας το 1948 και ήταν η μοναδική απόφοιτος στο αντικείμενο από το έτος της.
Η Ρούμπιν επεχείρησε να εγγραφεί για μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, αλλά γυναίκες επιτράπηκαν στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα αστρονομίας εκεί μόλις το 1975.Αντί για αυτό, εγγράφηκε στο Κορνέλ, όπου σπούδασε φυσική με καθηγητή τον Φίλιπ Μόρισον και κβαντομηχανική με τους Φάινμαν και Μπέτε.
Στη δεκαετία του 1970, η Ρούμπιν μελέτησε τη συμπεριφορά των περιστρεφόμενων γαλαξιών, και έδειξε ότι η γωνιακή ταχύτητα περιστροφής των γαλαξιών δεν συμφωνούσε με τις προβλέψεις της κλασικής φυσικής, κάτι που υποδήλωνε την ύπαρξη αόρατης μάζας που ασκεί βαρυτική έλξη στους γαλαξίες. Αυτή η ανακάλυψη έθεσε τη βάση για την έννοια της σκοτεινής ύλης, μιας αόρατης ουσίας που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της μάζας του Σύμπαντος.
Όπως γράφτηκε στους New York Times, η Ρούμπιν «μεταμόρφωσε τη σύγχρονη αστρονομία και φυσική με τις παρατηρήσεις της που έδειχναν ότι οι γαλαξίες και τα άστρα είναι βυθισμένα στη βαρυτική επίδραση αχανών νεφών σκοτεινής ύλης. Η έρευνά της βοήθησε να εισέλθουμε σε μία κοπερνίκειας κλίμακας αλλαγή στην κοσμική μας συνείδηση: στη συνειδητοποίηση ότι αυτό που οι αστρονόμοι έβλεπαν ανέκαθεν και πίστευαν ότι ήταν ολόκληρο το Σύμπαν αποτελούσε απλώς την ορατή κορυφή ενός παγόβουνου μυστηρίου.»
Του Γιοουγιόου: Η γυναίκα που νίκησε την ελονοσία
Η Του Γιοουγιόου (Tu Youyou), Κινέζα χημικός-φαρμακολόγος, άλλαξε για πάντα την ιστορία της ιατρικής με την ανακάλυψη της αρτεμισινίνης, που χρησιμοποιείται για την αποτελεσματική θεραπεία της ελονοσίας. Στην αρχή της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Κίνα, η Του συμμετείχε στο κινεζικό στρατιωτικό πρόγραμμα 523, με στόχο την ανάπτυξη θεραπειών για την ελονοσία, μια ασθένεια που προκαλούσε περισσότερους θανάτους από τις μάχες στον πόλεμο του Βιετνάμ. Χρησιμοποιώντας παραδοσιακές κινεζικές θεραπείες, ανακάλυψε ότι το εκχύλισμα του φυτού Artemisia annua (είδος της αρτεμισίας) είχε εξαιρετική αντιελονοσιακή δράση.
Η ανακάλυψη της αρτεμισινίνης έσωσε εκατομμύρια ζωές, και το 2015, η Του τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής, καθιστώντας την την πρώτη Κινέζα επιστήμονα που κέρδισε το βραβείο. Η δουλειά της έχει σώσει αμέτρητες ζωές στην Ασία, την Αφρική και τη Νότια Αμερική, και η επιτυχία της έχει οδηγήσει σε σημαντική πρόοδο στη θεραπεία της ελονοσίας παγκοσμίως.