Ποιες θα είναι οι πρώτες ενέργειες του Ντόναλντ Τράμπ για το κλίμα και την ενέργεια και πώς θα επηρεάσουν τον υπόλοιπο κόσμο; Λίγες ώρες πριν από την ορκωμοσία του 47ου προέδρου της Αμερικής, ο κόσμος κρατάει την ανάσα του, περιμένοντας να δει τι θα συμβεί ήδη στο πρώτο 24ωρο. Όσον αφορά το κλίμα και τα περιβαλλοντικά θέματα, οι προοπτικές φαίνονται αρκετά δυσοίωνες. Ο Ντόναλντ Τραμπ μπήκε για πρώτη φορά στον Λευκό Οίκο το 2017 αποφασισμένος να καταρρίψει πολλές πολιτικές για την κλιματική αλλαγή που εγκαταστάθηκαν κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα. Αλλά αυτό ήταν μόνο η αρχή.
.
Ως 45ος πρόεδρος, τότε, έκοψε πολλά από αυτά που θεωρούσε περιβαλλοντική γραφειοκρατία - πολιτικές που ήταν σύμφωνες με τους κλιματικούς και οικολογικούς στόχους, αλλά τις οποίες ο Τραμπ θεωρούσε επιζήμιες για τις επιχειρήσεις.
Στα τέσσερα χρόνια της διακυβέρνησης Μπάιντεν τα «σπασμένα» της περιβαλλοντικής πολιτικής ξανασυναρμολογήθηκαν. Οι κανονισμοί ενισχύθηκαν και οι επενδύσεις τονώθηκαν, ενώ η επέκταση των ορυκτών καυσίμων περιορίστηκε σημαντικά.
Όμως ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι η ανατροπή αυτών των πολιτικών θα αποτελέσει προτεραιότητα της διακυβέρνησής του, ορισμένες από αυτές ακόμη και την πρώτη ημέρα της ανάληψης των καθηκόντων του. Μπορεί η Αμερική να αντεπεξέλθει σε μια ακόμη αναστροφή της περιβαλλοντικής εστίασης, και τι θα σημαίνει αυτό για τον υπόλοιπο κόσμο;
Η ενεργειακή πολιτική του Τραμπ συμπυκνώνεται στη φράση «drill baby, drill»
«Η εστίασή του στην ενέργεια και το περιβάλλον αποτελεί κεντρικό άξονα της οικονομικής του σκέψης», εξηγεί ο καθηγητής David H Dunn, πρόεδρος Διεθνούς Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ. «Όσον αφορά τον ίδιο, η ενεργειακή κυριαρχία αποτελεί πανάκεια για μια ολόκληρη σειρά από δεινά».
Η ενεργειακή κυριαρχία ξεκινά από το σπίτι με ένα αγαπημένο των ψηφοφόρων που ακούγεται συχνά στην προεκλογική εκστρατεία. Ο επερχόμενος πρόεδρος έχει επανειλημμένα υποσχεθεί να μειώσει το ενεργειακό κόστος για τον αμερικανικό λαό κατά 50 τοις εκατό τον πρώτο χρόνο της θητείας του.
Πώς; Ο Τραμπ πιστεύει ότι το κλειδί είναι η αφθονία της προσφοράς. Το πρώτο βήμα για τη διευκόλυνση αυτού του γεγονότος θα είναι η κατάργηση των-κατά τη γνώμη του-περιττών ρυθμίσεων και της γραφειοκρατίας, ανοίγοντας νέες ευκαιρίες για την παραγωγή.
Οι ΗΠΑ είναι ήδη ο μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου στον κόσμο και, από το 2023, ο κορυφαίος εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Οι εξαγωγές σημείωσαν ρεκόρ το 2024, με τα στοιχεία παρακολούθησης πλοίων της Kpler να δείχνουν ότι απεστάλησαν 86,9 εκατομμύρια τόνοι - 720.000 τόνοι περισσότεροι από το προηγούμενο έτος.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέστειλε τον Ιανουάριο του περασμένου έτους τις νέες εγκρίσεις εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου, εν όψει μελέτης για τις οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η εν λόγω έκθεση δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο.
«Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι μια προσέγγιση business-as-usual δεν είναι ούτε βιώσιμη ούτε ενδεδειγμένη», δήλωσε στο Reuters η υπουργός Ενέργειας Τζένιφερ Γκράνχολμ.
Παρ' όλα αυτά, ο πρόεδρος Τραμπ θέλει να εξάγει LNG σε πρωτοφανή κλίμακα ως έναν τρόπο να αποκτήσει το πάνω χέρι έναντι άλλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών.
Μεγάλο μέρος της προσπάθειας του Τραμπ να αυξήσει την προσφορά βασίζεται στην αμφιλεγόμενη πρακτική του fracking. Το 2023, το fracking πρόσθεσε περίπου τρία δισεκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου στην παραγωγή των ΗΠΑ - περίπου το 64% της συνολικής παραγωγής της χώρας.
Το fracking είναι ένας από τους πιο περιβαλλοντικά επιβαρυντικούς τρόπους εξόρυξης ορυκτών καυσίμων. Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται μπορούν να μολύνουν το πόσιμο νερό, απελευθερώνονται μεθάνιο και άλλοι ατμοσφαιρικοί ρύποι και η διαδικασία μπορεί να προκαλέσει ακόμη και μικρούς σεισμούς.
Περίπου το 95 % των νέων γεωτρήσεων που πραγματοποιούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες γίνεται με υδραυλική ρωγμάτωση, σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ. Ο Τραμπ φιλοδοξεί να αυξήσει το fracking απελευθερώνοντας ομοσπονδιακές εκτάσεις και διευκολύνοντας τις εταιρείες να λάβουν άδειες.
Όμως, υπάρχουν ατέλειες στο σχέδιο- σε κάθε μέρος του σχεδίου, στην πραγματικότητα.
Οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν την υποδομή για την εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου στην κλίμακα που προβλέπει ο πρόεδρος Τραμπ. Ο κατακλυσμός της αγοράς με νέο καύσιμο για να μειωθεί το κόστος θα καταστήσει λιγότερο κερδοφόρο το έργο για τις εταιρείες που αναμένει να επενδύσουν. Και υπάρχουν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον όλο το εύκολο fracking έχει ήδη γίνει και το υπόλοιπο απλά δεν αξίζει τον κόπο.
Θα αποσυρθεί ο Τραμπ από τη Συμφωνία του Παρισιού την πρώτη ημέρα;
Η απόσυρση του προέδρου Τραμπ από τη Συμφωνία του Παρισιού την ημέρα της ορκωμοσίας του το 2017 ήταν μια επιδεικτική, συμβολική χειρονομία. Η αντιστροφή της απόσυρσης του Μπάιντεν την πρώτη ημέρα της δικής του ήταν εξίσου συμβολική.Το ερώτημα που όλοι θέτουν τώρα είναι αν ο πρόεδρος Τραμπ θα αποσυρθεί εκ νέου στις 20 Ιανουαρίου, όταν αναλάβει την εξουσία.
«Πιστεύω ότι ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είναι πιθανό να αποσύρει και πάλι τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα», λέει στο Euronews Green η καθηγήτρια Amelia Hadfield, επικεφαλής του τμήματος Πολιτικής και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Surrey. «Νομίζω ότι είναι πιθανό να το κάνει πιο γρήγορα αυτή τη φορά και να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά με αυτόν τον τρόπο».
«Θα ακολουθήσει έναν από τους δύο τρόπους», σύμφωνα με τον καθηγητή David Dunn. «Είτε θα αποσυρθεί από το Παρίσι την πρώτη μέρα - βομβαρδιστικά, δραματικά όπως έκανε την προηγούμενη φορά - είτε δεν θα αποσυρθεί, αλλά απλώς θα αγνοήσει τις απαιτήσεις».
Ωστόσο, περισσότερο ανησυχητική για τους παρατηρητές από ό,τι συμβαίνει με τη Συμφωνία του Παρισιού είναι η προοπτική ταχείας απορρύθμισης της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου.
«Υπάρχουν ενδείξεις ότι θα σπείρει τον όλεθρο στην παγκόσμια διακυβέρνηση της κλιματικής αλλαγής στο εξωτερικό», λέει ο καθηγητής Hadfield.
«Αλλά στο εσωτερικό, θα απορρυθμίσει με εγκατάλειψη τόσο το υλικό (fracking, γεωτρήσεις, υπεράκτια αιολικά πάρκα) όσο και το λογισμικό (κανονισμοί, πολιτικές, καινοτομία, επενδύσεις)».
Ποιος θα είναι ο αντίκτυπος στον υπόλοιπο κόσμο;
Ενώ το επίκεντρο των πολιτικών αλλαγών του Τραμπ θα είναι στη Βόρεια Αμερική, ο υπόλοιπος κόσμος θα νιώσει σίγουρα τα ωστικά κύματα.
Η έξοδος από τη Συμφωνία του Παρισιού θα ασκήσει πίεση σε άλλα έθνη που προσπαθούν να μειώσουν τις εκπομπές CO2. Η διαδικασία θα μοιάζει πολύ με τον Σίσυφο που σπρώχνει τον ογκόλιθο του στον λόφο, όταν ο δεύτερος μεγαλύτερος παράγοντας εκπομπών στον κόσμο δεν βοηθάει.
«Αυτό, με τη σειρά του, υπονομεύει το υπομονετικά συναρμολογημένο πλαίσιο παγκόσμιας διακυβέρνησης που βοηθά τις χώρες να προωθήσουν τη δράση τους για το κλίμα και να τις καταστήσει υπόλογες», λέει ο καθηγητής Hadfield. «Επιπλέον, υπονομεύει την πραγματική και επίπονη πρόοδο που έχουν σημειώσει χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια».
Επικίνδυνος, επίσης, είναι ο σκεπτικισμός του προέδρου Τραμπ για το κλίμα. Ακόμη και την ώρα που το Λος Άντζελες καίγεται, ο Τραμπ αρνείται ότι η ανθρωπότητα έχει πρόβλημα υπερθέρμανσης του πλανήτη. Με την υποστήριξη του Elon Musk και της τεράστιας επιρροής του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο Τραμπ έχει μια άνευ προηγουμένου πλατφόρμα στην οποία μπορεί να μοιραστεί αυτή τη ρητορική.
Στο πάρτι συμμετέχει και ο νεοδιορισθείς «επικεφαλής των frackers» Κρις Ράιτ, διευθύνων σύμβουλος της Liberty Energy. Κατά την ακρόαση για την επικύρωσή του την Τετάρτη, ρωτήθηκε για παλαιότερα σχόλια όπου πρότεινε ότι η σύνδεση των πυρκαγιών με την κλιματική αλλαγή ήταν «απλώς μια φημολογία».
Κατά την ακρόαση, παραδέχθηκε ότι πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα πραγματικό ζήτημα για τον πλανήτη, αλλά δήλωσε επίσης ότι εμμένει στο προηγούμενο σχόλιό του.
Είτε πρόκειται για το κλίμα είτε για άλλα ζητήματα, η αμφιλεγόμενη ρητορική του Τραμπ διαχέεται σε όλα τα τμήματα της κοινωνίας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Καθώς αναλαμβάνει τον μανδύα του 47ου προέδρου, αυτή η επιρροή θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική για την παγκόσμια δράση για το κλίμα.
«Ο Τραμπ έχει δώσει βοήθεια τόσο σε ακροδεξιές κυβερνήσεις όσο και σε ηγέτες και νομοθέτες σκεπτικιστές του κλίματος», λέει ο Hadfield. «Είναι έτοιμος να βάλει φωτιά σε ζωτικής σημασίας κανονισμούς για το κλίμα στις ΗΠΑ και αυτό μπορεί να διαχυθεί και σε άλλες χώρες και περιοχές».
Ο καθηγητής Νταν επισημαίνει παρόμοιες ανησυχίες, δηλώνοντας ότι «αν η Αμερική αποχωρήσει από τη Συμφωνία του Παρισιού, τότε η ευκαιρία για άλλους είτε να αποχωρήσουν είτε να παραβλέψουν κανονισμούς είναι τεράστια».
Οι χώρες που παλεύουν με τις δεσμεύσεις τους, θεωρώντας τις πολύ δαπανηρές ή αντιδημοφιλείς, θα μπορούσαν κάλλιστα να ακολουθήσουν τον Τραμπ στην κλιματική καταστροφή. Άλλες, που επιθυμούν να παραμείνουν στην ίδια γραμμή με τις ΗΠΑ, μπορεί να επηρεαστούν και να «παγώσουν» προσωρινά τους κλιματικούς τους στόχους σε μια προσπάθεια να καλοπιάσουν τον νέο πρόεδρο.
