Στο ουτοπικό όραμα των μηδενικών εκπομπών, δεν θα υπάρχουν νέα αυτοκίνητα με βενζίνη στους δρόμους της ΕΕ από το 2035, η αμερικανική βιομηχανία θα λειτουργεί με πράσινο υδρογόνο, τα αιολικά πάρκα θα υπάρχουν κατά μήκος της Βόρειας Θάλασσας και η ηλιακή ενέργεια θα δώσει σε όλους τους πολίτες της Αφρικής προσιτή ενέργεια.
.
Το ΔΝΤ ισχυρίζεται ότι όλα αυτά μπορούν να επιτευχθούν χωρίς να επιβαρυνθεί η δημόσια οικονομία, αναφέρουν οι Financial Times.
Οι εκτιμήσεις του προσωπικού του, που παρουσιάστηκαν σε πρόσφατο συνέδριο, υποδηλώνουν ότι η συνεργασία για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές θα μπορούσε να εξασφαλίσει ότι οι χώρες θα επιτύχουν τους καθαρούς μηδενικούς στόχους τους με συνολικό οικονομικό κόστος μόλις 0,5% αυτού που αναμένεται να είναι το παγκόσμιο ΑΕΠ έως το 2030. Για τις περισσότερες χώρες, ο δημοσιονομικός αντίκτυπος θα είναι θετικός ή ουδέτερος μέχρι το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, αν και ορισμένοι θα υποστούν μεταγενέστερες απώλειες.
Αν λάβει κανείς υπόψη τα παραπάνω που λέει το ταμείο, η επίτευξη του πράσινου στόχου φαίνεται «εντελώς εφικτή και εκπληκτικά φθηνή», δήλωσε ο Luis Garicano, καθηγητής Οικονομικών στο London School of Economics και πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αλλά υπάρχει ένα εμπόδιο. Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ προϋποθέτουν μια παγκόσμια συμφωνία για την τιμή ή τη φορολόγηση του άνθρακα, καθώς και την αναδιανομή των εσόδων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, ενώ επίσης καταργούν τις τρέχουσες επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα.
Η πραγματικότητα των προσπαθειών των χωρών να απελευθερώσουν τις οικονομίες τους από τον άνθρακα απέχει πολύ από αυτά τα υποθετικά σενάρια.
«[Το σενάριο του ΔΝΤ] είναι επιθυμητό, αλλά απλώς δεν συμβαίνει», δήλωσε ο Jean Pisani-Ferry, καθηγητής στο Sciences Po.
Υπάρχει λύση, αλλά θα είναι πιο ακριβή
Συνεπώς, οι νομοθέτες θα μπορούσαν να επιλέξουν λύσεις που είναι πολιτικά πρόσφορες αλλά οικονομικά λιγότερο αποτελεσματικές, είπε η Helen Miller, αναπληρώτρια διευθύντρια του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών του Ηνωμένου Βασιλείου.
«Τελικά θα πετύχουμε τους στόχους για μηδενικές εκπομπές με πιο δαπανηρό τρόπο», είπε.
Σε κάθε λογική εκτίμηση, η κλίμακα της χρηματοδότησης που απαιτείται για να είναι μηδενικές οι εκπομπές είναι τεράστια. Το 2021, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας υπολόγισε ότι οι ετήσιες επενδύσεις θα πρέπει να αυξηθούν από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε σχεδόν 5 τρισεκατομμύρια δολάρια, ή 2,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ, έως το 2030. Θα εξακολουθούσαν να ανέρχονται σε 4,5 τρισ. δολάρια το 2050.
Ο Λόρδος Nicholas Stern, πρόεδρος του Ινστιτούτου Grantham του London School of Economics και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, εκτιμά ότι χρειάζονται επιπλέον 3 τρισ. δολάρια ετησίως και συνολικά 100 τρισ. δολάρια σε 30 ή 40 χρόνια, για την ενίσχυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την ηλεκτροδότηση των συστημάτων μεταφορών, την «πρασινοποίηση» των κτιρίων και την ενίσχυση του πράσινου υδρογόνου.
Οι οικονομολόγοι συμφωνούν σε γενικές γραμμές ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτής της επένδυσης πρέπει να προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα.
Ωστόσο, οι κυβερνήσεις ξοδεύουν ήδη εκατοντάδες δισεκατομμύρια για κίνητρα και επιδοτήσεις σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, για έρευνα και καινοτομία, καθώς και για δημόσιες υποδομές που κυμαίνονται από δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και αντιπλημμυρικά συστήματα μέχρι ποδηλατόδρομους.
Πρέπει να γίνει αντιληπτή η κλίμακα του μετασχηματισμού
Νέα έρευνα από τον ΟΟΣΑ, που βασίζεται σε ένα μείγμα πολιτικών πιο κοντά στην τρέχουσα πραγματικότητα, δείχνει υψηλότερο δημοσιονομικό κόστος από τις προβλέψεις του ΔΝΤ. Σε παγκόσμιο επίπεδο, διαπιστώνει ότι τα καθαρά δημόσια έσοδα μειώνονται κατά 0,4% του ΑΕΠ το 2030 και 1,8% το 2050.
Το δημοσιονομικό κόστος θα διαφέρει μεταξύ των περιοχών, αναλόγως με τις αναγκαίες δράσεις.
«Οι άνθρωποι πρέπει να λάβουν υπόψη την κλίμακα του μετασχηματισμού που απαιτείται», δήλωσε ο Shardul Agrawala, επικεφαλής του τμήματος περιβάλλοντος και οικονομικής ενσωμάτωης του ΟΟΣΑ. «Δεν πρέπει να παρουσιάζουμε τα πράγματα ως δωρεάν γεύμα,» τόνισε.
Υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα για το εάν οι πράσινες επενδύσεις θα αντικαταστήσουν άλλες, που θα μπορούσαν, βραχυπρόθεσμα, να συμβάλλουν περισσότερο στην τόνωση της παραγωγικότητας – ή αν θα είναι συμπληρωματικές, διοχετεύοντας ενέργεια σε ώριμες οικονομίες που υποφέρουν από υποτονική ανάπτυξη.
Ο Stern υποστήριξε ότι, ενώ υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις για τις δημόσιες δαπάνες, οι πράσινες επενδύσεις θα αποδώσουν αρκετά με την πάροδο του χρόνου — ειδικά αν μετρηθούν τα οφέλη ευημερίας, όπως η καλύτερη ποιότητα του αέρα, για τις μελλοντικές γενιές.
Ωστόσο, οι λίγες χώρες που έχουν κάνει τους δικούς τους υπολογισμούς για το πιθανό κόστος της πράσινης μετάβασης αναμένουν μεγαλύτερο αντίκτυπο από το ΔΝΤ.
Το Γραφείο Υπευθυνότητας για τον Προϋπολογισμό του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε το 2021 ότι η επίτευξη μηδενικών εκπομπών θα προσθέσει 21% του ΑΕΠ στο χρέος μέχρι το 2050.
Μια πρόσφατη έκθεση για τη γαλλική κυβέρνηση, εκτίμησε ότι θα μπορούσε να προσθέσει έως και 25% του ΑΕΠ στο δημόσιο χρέος μέχρι το 2040.
Οι κυβερνήσεις έχουν υποτιμήσει το ποσό που θα πρέπει να δώσουν
Αυτό το υψηλότερο ποσοστό οφείλεται εν μέρει στο ότι οι φορολογούμενοι είναι πιθανό να επωμιστούν περισσότερο το κόστος σε μια χώρα όπου το κράτος διαδραματίζει παραδοσιακά μεγαλύτερο ρόλο.
Πιστεύεται επίσης ότι οι κυβερνήσεις έχουν υποτιμήσει πόσο θα χρειαστεί να βοηθήσουν τα νοικοκυριά. Για τους Γάλλους με μεσαία εισοδήματα, η εγκατάσταση ενός πιο πράσινου συστήματος θέρμανσης θα κόστιζε ένα χρόνο κερδών, σημείωσε ο Pisani-Ferry, προσθέτοντας: «Είναι υπερβολή να υποθέσουμε ότι θα συμβεί χωρίς σημαντική κρατική υποστήριξη».
Δίχως νέες πηγές εσόδων, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να εξετάσουν εάν ο υψηλότερος δημόσιος δανεισμός μπορεί να χρηματοδοτήσει την πράσινη μετάβαση — ένα μεγάλο ερώτημα δεδομένου του αυξανόμενου κόστους δανεισμού και της ανάγκης για περισσότερες δαπάνες σε άλλους τομείς, από την άμυνα έως τις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη, καθώς ο πληθυσμός γερνάει.
Ωστόσο, το πλάνο για την επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών, για τον περιορισμό της περαιτέρω υπερθέρμανσης του πλανήτη πρέπει να διευθετηθεί όσο μεγάλο κι αν είναι. «Αυτό που θα πρέπει να εξετάσουμε στην πραγματικότητα, είναι το κόστος της αδράνειας;» είπε ο Agrawala.
