Επένδυση στην καταστολή έναντι της πρόληψης, υποαπορρόφηση χρηματοδοτικών πόρων, καθυστερήσεις, έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού, καθώς και ελλιπείς ελεγκτικοί μηχανισμοί, τροχοπέδη για την πρόληψη. Αυτά είναι τα αποτελέσματα της έκθεσης που παρουσίασε σε συνέντευξη Τύπου το WWF για τα οικονομικά της πρόληψης και της καταστολής των δασικών πυρκαγιών.
.
Όπως δήλωσε η κα Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος στο WWF Ελλάς: «Η ανάγκη ενίσχυσης των πόρων για την πρόληψη σε σχέση με την καταστολή είναι το πρώτο απαραίτητο βήμα. Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των πυρκαγιών απαιτεί επιπλέον και κατά κύριο λόγο, την εγκαθίδρυση κατάλληλων επιχειρησιακών πλαισίων, την κινητοποίηση της κοινωνίας και την αποτελεσματική και διαφανή χρήση των διαθέσιμων πόρων. Πρόκειται για ένα τρίπτυχο που είναι ικανό να θωρακίσει τα φυσικά οικοσυστήματα, αλλά και τις κοινωνίες από τις δασικές πυρκαγιές, μέσω της πρόληψης. Αρκεί, βέβαια, να τεθεί σε άμεση εφαρμογή».
Τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης του WWF Ελλάς αποτυπώνονται ως εξής:
- Ανισοκατανομή μεταξύ καταστολής και πρόληψης και υποαπορρόφηση: Το σύστημα χρηματοδότησης της αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών εστιάζει κυρίως σε δράσεις καταστολής έναντι δράσεων πρόληψης. Μάλιστα, για την περίοδο 2016-2020, το 83,95% των συνολικών κρατικών πόρων κατευθύνεται προς την καταστολή και μόλις το 16,05% προς την πρόληψη. Παράλληλα, παρατηρείται υπο-απορρόφηση των πόρων, ειδικά στον τομέα της δασικής διαχείρισης, καθώς και καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση επαναλαμβανόμενων δράσεων.
- Έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού της χρηματοδότησης των δράσεων πρόληψης και καταστολής: Η χρηματοδότηση των δράσεων πρόληψης και καταστολής των δασικών πυρκαγιών γίνεται αποσπασματικά, από διαφορετικά χρηματοδοτικά εργαλεία, χωρίς ολοκληρωμένο και μακροχρόνιο κεντρικό σχεδιασμό για την καταγραφή των αναγκών και των απαιτούμενων δράσεων με στόχο την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.
- Ανεπαρκής τεκμηρίωση και αιτιολόγηση των αποφάσεων και κενά στη συμμετοχή των πολιτών: Οι αποφάσεις κατανομής και διάθεσης των πόρων στηρίζονται σε μια αποσπασματική καταγραφή των υφιστάμενων αναγκών από τους δικαιούχους φορείς χωρίς να προηγείται μία ολοκληρωμένη τεκμηρίωση των απαιτούμενων δράσεων.
- Έλλειψη απολογιστικών εκθέσεων: Μέχρι σήμερα κανένας αρμόδιος δημόσιος φορέας δεν φαίνεται να συντάσσει εκθέσεις πεπραγμένων, στις οποίες να συμπεριλαμβάνεται και οικονομικός απολογισμός των έργων με βάση τους πόρους που έλαβε.
- Αποσπασματικότητα ελέγχων σχετικά με την αξιοποίηση των δημόσιων πόρων: Ενώ τα χρηματοδοτικά εργαλεία που διαχειρίζονται ενωσιακούς πόρους έχουν ένα δομημένο, αυστηρό και πολυεπίπεδο σύστημα ελέγχων για τα πεπραγμένα, δεν συμβαίνει το ίδιο με τις υπόλοιπες πηγές χρηματοδότησης των δασικών πυρκαγιών.
Βάσει των συμπερασμάτων αυτών, η έκθεση περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις του WWF:
1. Κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου Αντιπυρικής Προστασίας με συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, που θα αποτελεί μέρος ενός μακροχρόνιου στρατηγικού σχεδιασμού για τη χρηματοδότηση δράσεων για μια ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών.
2. Ενίσχυση και διεύρυνση των αρμοδιοτήτων του Συντονιστικού Οργάνου Πολιτικής Προστασίας που προβλέπεται στο άρθρο 12 του ν. 4662/2020 (Α΄27) για τον αποτελεσματικό συντονισμό των υφιστάμενων χρηματοδοτικών εργαλείων στο πλαίσιο της εφαρμογής του προτεινόμενου Εθνικού Σχεδίου Αντιπυρικής Προστασίας.
3. Δημιουργία μιας ανοιχτής ενιαίας πλατφόρμας δεδομένων χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών (με προτεινόμενη ονομασία ΗΦΑΙΣΤΟΣ) για την ενίσχυση της διαφάνειας και της πρόσβασης των πολιτών σε πληροφορίες σχετικά με τη χρηματοδότηση δράσεων για την πρόληψη και καταστολή των δασικών πυρκαγιών.
4. Δημιουργία ενός κεντρικού ελεγκτικού μηχανισμού στη ΓΓΠΠ για τον οικονομικό έλεγχο των αποφάσεων κατανομής και αξιοποίησης των πόρων. Ο μηχανισμός αυτός θα παρακολουθεί και θα ελέγχει τις αποφάσεις κατανομής στα υφιστάμενα χρηματοδοτικά εργαλεία, τόσο σε ό,τι αφορά στην εναρμόνισή τους με το προτεινόμενο Εθνικό Σχέδιο Αντιπυρικής Προστασίας και την αποδοτικότητά τους από οικονομικής άποψης, καθώς και την αξιοποίηση των διατιθέμενων οικονομικών πόρων για την υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων.
Τα πορίσματα αφορούν σε απολογιστική έκθεση διετούς προγράμματος με θέμα τη διαχείριση των κρατικών πόρων για την πρόληψη και την καταστολή των δασικών πυρκαγιών, το οποίο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, σε συνεργασία με το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR).
