Οι μελλοντικές πορείες αύξησης της θερμοκρασίας που χρησιμοποιούνται από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) υποδηλώνουν ότι η συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5C είναι απίθανη, αλλά ακόμη δυνατή, όταν εξετάζεται η τεχνολογική σκοπιμότητα και το οικονομικό κόστος σε επίπεδο έργου για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών.
.
Ωστόσο, η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Nature Climate Change, προειδοποιεί ότι η προσθήκη πολιτικών και θεσμικών περιορισμών καθιστά τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5C ακόμη πιο δύσκολο.
Διαπιστώνουν ότι οι πιο φιλόδοξες πορείες μετριασμού του κλίματος δίνουν στον κόσμο 50% πιθανότητα να περιορίσει την μέγιστη παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας σε λιγότερο από 1,6C σε σχέση με τις προβιομηχανικές θερμοκρασίες. Ωστόσο, η προσθήκη «περιορισμών σκοπιμότητας» - ιδίως εκείνων που αφορούν την αποτελεσματικότητα των κυβερνήσεων - μειώνει την πιθανότητα αυτή στο 5-45%.
Η μελέτη δείχνει ότι, χάρη σε εξελίξεις όπως η ηλιακή, η αιολική ενέργεια ή τα ηλεκτρικά οχήματα, «η τεχνολογική σκοπιμότητα της κλιματικής ουδετερότητας δεν είναι πλέον το πιο κρίσιμο ζήτημα», σύμφωνα με έναν συγγραφέα της μελέτης.
Αντ' αυτού, λέει, «πρόκειται πολύ περισσότερο για το πόσο γρήγορα μπορεί να αυξηθεί η φιλοδοξία της πολιτικής για το κλίμα από τις κυβερνήσεις».
Το 2015, σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου υπέγραψαν τη Συμφωνία του Παρισιού - με στόχο τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη «πολύ κάτω» από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, με προτίμηση στη διατήρηση της αύξησης της θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Έκτοτε, οι περισσότερες χώρες έχουν θέσει καθαρά μηδενικούς στόχους και πολλές από αυτές σημειώνουν πρόοδο προς την επίτευξή τους. Ωστόσο, καθώς ο πλανήτης συνεχίζει να θερμαίνεται, ορισμένοι επιστήμονες αμφισβητούν αν είναι ακόμη δυνατό να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5C, αναφέρει η νέα μελέτη.
Η ειδική έκθεση της IPCC για τον 1,5C, που δημοσιεύθηκε το 2018, περιλάμβανε ένα πλαίσιο διασταυρούμενων κεφαλαίων σχετικά με τη «σκοπιμότητα» αυτού του ορίου θερμοκρασίας. Η έκθεση αναφέρει ότι υπάρχουν έξι συνιστώσες που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ικανότητα του κόσμου να περιορίσει την αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5C.
Η έκθεση της ομάδας εργασίας τρία της IPCC από τον έκτο κύκλο αξιολόγησης διερευνά χιλιάδες διαφορετικά μελλοντικά σενάρια αύξησης της θερμοκρασίας. Τα σενάρια αυτά δημιουργούνται κυρίως από μοντέλα ολοκληρωμένης αξιολόγησης (IAM) που εξετάζουν τις ενεργειακές τεχνολογίες, τις επιλογές χρήσης ενέργειας, τις αλλαγές στις χρήσεις γης και τις κοινωνικές τάσεις που προκαλούν -ή αποτρέπουν- τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Λιγότερα από 100 από αυτά τα σενάρια οδηγούν σε αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 1,5 C με περιορισμένη ή καθόλου υπέρβαση, που ορίζεται ως πιθανότητα άνω του 50% να παρατηρηθεί μέγιστη θερμοκρασία κάτω από 1,6 C. Αυτά είναι γνωστά ως «σενάρια Γ1». Ωστόσο, τα σενάρια αυτά δεν λαμβάνουν υπόψη όλους τους περιορισμούς σκοπιμότητας που περιγράφει η IPCC.
(Επιπλέον, τα σενάρια αυτά - τα οποία τρέχουν από το 2019 - υποθέτουν ότι η ταχεία απεξάρτηση από τον άνθρακα άρχισε σχεδόν αμέσως. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, οι εκπομπές συνέχισαν να αυξάνονται από το 2020, καταναλώνοντας τον εναπομείναντα «προϋπολογισμό άνθρακα» για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5C πιο γρήγορα από ό,τι υποθέτουν τα μοντέλα).
Η νέα μελέτη διερευνά πέντε περιορισμούς. Οι δύο πρώτοι - γεωφυσικοί και τεχνολογικοί - επικεντρώνονται στους περιορισμούς που παρουσιάζουν οι τεχνολογίες, όπως η ανάπτυξη της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα, η πυρηνική ενέργεια και η ηλιακή παραγωγή, καθώς και η συνολική γεωλογική ικανότητα αποθήκευσης άνθρακα της Γης.
Όσον αφορά τους κοινωνικοπολιτιστικούς περιορισμούς, η μελέτη διερευνά τις αλλαγές συμπεριφοράς που μπορούν να επιταχύνουν την απαλλαγή από τον άνθρακα, όπως η μείωση της ζήτησης ενέργειας. Οι συγγραφείς αναφέρονται σε αυτές ως «παράγοντες που επιτρέπουν». Και ο «οικονομικός περιορισμός» επικεντρώνεται στις τιμές του άνθρακα.
Ωστόσο, οι συγγραφείς λένε ότι η «βασική καινοτομία» της μελέτης τους είναι η συμπερίληψη των «θεσμικών περιορισμών», οι οποίοι μετρούν την ικανότητα μιας κυβέρνησης να «εφαρμόζει αποτελεσματικά τις πολιτικές μετριασμού του κλίματος».
