Τι σχέση έχουν τα μικροπλαστικά με τα προϊόντα περιποίησης προσώπου; Πώς ρυπαίνουμε τη Γη απλώς φορώντας ή πλένοντας τα ρούχα μας; Μια... «Ντετέκτιβ πλαστικού», η Βρετανή επιστήμονας και εξερευνήτρια του «National Geographic», Ίμοτζεν Νάπερ, εντοπίζει απροσδόκητες πηγές ρύπανσης από πλαστικά και κάνει αγώνα για τον περιορισμό τους.
.
Σε μια ομιλία της σε μαθητές Δημοτικού στο Πλίμουθ, όπου ζει, ήταν τα ίδια τα παιδιά που της έδωσαν τον τίτλο «Ντετέκτιβ πλαστικού» μόλις άκουσαν ποιο είναι το αντικείμενο της δουλειάς της. Η Ίμοτζεν Νάπερ (Imogen Napper) θυμάται τον εαυτό της μικρό παιδί σε μια παραθαλάσσια πόλη της νοτιοδυτικής Βρετανίας, όπου μεγάλωσε, να απολαμβάνει τη θάλασσα χωρίς ρύπανση, μια εικόνα που σήμερα έχει ανατραπεί με τους τόνους πλαστικών να μολύνουν τις θάλασσες και τις ακτές. «Αν αυτή η αλλαγή συνέβη στην εποχή μου, δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα είναι η κατάσταση στα επόμενα 30 χρόνια», περιγράφει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Αυτός ήταν ο λόγος που έπειτα από τις σπουδές της στις βιοϊατρικές επιστήμες, πήρε την απόφαση να κάνει διδακτορικό στη Θαλάσσια Επιστήμη δίνοντας έμφαση στο πλαστικό που εντοπίζεται στο θαλάσσιο περιβάλλον. «Ήθελα πραγματικά να μπω στην έρευνα, γιατί οι επιστήμες έχουν να κάνουν με το να ρωτάς “ Γιατί” και να παίρνεις απαντήσεις. Και η κύρια ερώτηση στο μυαλό μου ήταν γιατί συμβαίνει αυτή η ρύπανση», εξηγεί.
Στην πρώτη της έρευνα το 2016 η Ίμοτζεν Νάπερ διαπίστωσε ότι ορισμένα scrub απολέπισης προσώπου είχαν μέχρι και 300 εκατομμύρια πλαστικά μικροσφαιρίδια σε ένα μόνο σκεύασμα. «Αυτό μου άνοιξε τα μάτια ότι το πλαστικό δεν υπάρχει μόνο στις κλασικές σακούλες και τα μπουκάλια. Διαπίστωσα το πόσο βασιζόμαστε στο πλαστικό, πόσο βρίσκεται στην καθημερινότητά μας», αναφέρει.
Η αποκάλυψη αυτή επηρέασε τη νομοθεσία που απαγόρευσε τα μικροσφαιρίδια πλαστικών στα καλλυντικά σκευάσματα παγκοσμίως. Το συναίσθημα που της δημιούργησε η εξέλιξη αυτή, τονίζει ότι δεν περιγράφεται εύκολα με λέξεις. «Το να ξέρεις ότι ένα ερευνητικό πρόγραμμα μπορεί να επιφέρει παγκόσμια αλλαγή, ήταν πραγματικά κινητήριος δύναμη. Άναψε μια φλόγα μέσα μου να συνεχίσω να κάνω έρευνα. Αυτός ήταν πραγματικά ο λόγος για τον οποίο μπήκα στην έρευνα, ώστε να μπορώ να παρέχω πληροφορίες και στοιχεία σε όλους με σκοπό να δουλέψουμε όλοι μαζί και να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο και πιο βιώσιμο μέλλον», όπως τονίζει.
Το 2018 η Ίμοτζεν Νάπερ έγινε εξερευνήτρια του «National Geographic».
Όπως λέει γελώντας, «πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το να είσαι εξερευνητής του National Geographic σημαίνει ότι ταξιδεύεις στα πιο απίθανα μέρη του κόσμου εντοπίζοντας ζώα υπό εξαφάνιση. Στη δική μου περίπτωση η έρευνά μου με οδήγησε απλώς στο σπίτι μου να αναζητώ περίεργες πηγές πλαστικού, στις οποίες δεν πάει το μυαλό μας».
Μια τέτοια αναζήτηση στο σπίτι της ήταν που την οδήγησε στην ανακάλυψη άλλης μίας λιγότερο γνωστής πηγής ρύπανσης από πλαστικό: τα ρούχα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει, περίπου το 60-70% των ρούχων στις ντουλάπες μας είναι φτιαγμένα από πλαστικό και αυτό έχει ως αποτέλεσμα όταν πλένονται στο πλυντήριο, εκατοντάδες χιλιάδες μικροσκοπικές ίνες πλαστικού να βγαίνουν ανά πλύση και να αποβάλλονται στο νερό, πιθανώς στους ωκεανούς. Στη συνέχεια, μελέτησε διαφορετικά φίλτρα για πλυντήρια που συγκρατούν αυτές τις ίνες, «που ωστόσο πρέπει να δοκιμαστούν σε ανεξάρτητες μελέτες για το πόσο αποτελεσματικά είναι τελικά».
Σήμερα, η κ. Νάπερ έχει επικεντρωθεί στη μελέτη της ρύπανσης του Διαστήματος από τα εξαρτήματα των ανενεργών δορυφόρων. «Ό,τι έχουμε μάθει, τις προκλήσεις και τις επιτυχίες, για την προστασία της Γης και των ωκεανών μας, μπορούμε τώρα να το εφαρμόσουμε στην αντιμετώπιση της ρύπανσης από τα διαστημικά συντρίμμια στην τροχιά της Γης», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Αυτές τις απροσδόκητες πηγές ρύπανσης θα παρουσιάσει και στην Αθήνα, σε ομιλία που θα δώσει την Τετάρτη 17 Απριλίου, στις 7.30 μ.μ., στην Τεχνόπολη του δήμου Αθηναίων. Η ομιλία πραγματοποιείται στο πλαίσιο του «Athens Science Festival 2024», που διοργανώνει ο εκπαιδευτικός οργανισμός «SciCo» σε συνεργασία με το British Council και την Τεχνόπολη, καθώς και με πλήθος ακαδημαϊκών, ερευνητικών και εκπαιδευτικών φορέων, από τις 16 ως τις 21 Απριλίου στην Τεχνόπολη. Στο φεστιβάλ με θέμα «Ιστορίες Αλλαγής» θα συμμετέχουν σημαντικοί επιστήμονες και καλλιτέχνες, ενώ η Ίμοτζεν Νάπερ είναι μία από τους έξι εξερευνητές του «National Geographic» που θα μιλήσουν στο φεστιβάλ. Θα μιλήσει επίσης, η CEO του «National Geographic Society», Τζιλ Τίφενθαλερ, η πρώτη γυναίκα σε αυτή τη θέση του οργανισμού.
Είναι δυνατόν να απαγορευτεί η χρήση πλαστικού στην καθημερινή μας ζωή, ρωτάμε την Ίμοτζεν Νάπερ. «Όταν άρχισα την έρευνά μου, πίστευα λανθασμένα ότι το πλαστικό είναι κακό. Ήμουν όμως τελείως λάθος. Είναι ένα εκπληκτικό υλικό, ελαφρύ, προσαρμόσιμο, φτηνό.
Στην πανδημία της Covid-19 το πλαστικό μας έδειξε πόσο χρήσιμο είναι, μας προστάτευσε με τις μάσκες και τα γάντια μίας χρήσης. Ωστόσο, εξαιτίας των πλεονεκτημάτων του το υπερπαράγουμε χωρίς να έχουμε τις απαραίτητες υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων», απαντά. Όπως προσθέτει, «είναι το αχρείαστο πλαστικό στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε και όταν σχεδιάζουμε ένα προϊόν να σκεφτόμαστε πού θα καταλήξει στο τέλος της ζωής του και εάν μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί». Υπογραμμίζει, πάντως, ότι είναι θετικό το γεγονός ότι η ρύπανση από πλαστικό βρίσκεται όλο και περισσότερο στη δημόσια συζήτηση και αναδεικνύει τα θετικά βήματα της απαγόρευσης πλαστικών ειδών, όπως τα καλαμάκια, και της επιβολής τέλους στη χρήση πλαστικής σακούλας.
Ελπίζει, εξάλλου, ότι οι συζητήσεις για την Παγκόσμια Συνθήκη για τα Πλαστικά θα έχουν θετική έκβαση και θα οδηγήσουν στη μείωση της ρύπανσης από πλαστικό. «Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να έχουμε πραγματική αλλαγή», όπως λέει.
Επιπλέον, τονίζει ότι χρειάζεται η βιομηχανία να δώσει πιο βιώσιμες επιλογές, με προϊόντα που να περιέχουν λιγότερο πλαστικό και να συμφέρουν οικονομικά. Οι κυβερνήσεις από την πλευρά τους πρέπει να βοηθήσουν και να αναγκάσουν τη βιομηχανία να στραφεί σε αυτές τις λύσεις με φόρους, εισφορές και κίνητρα. Η συμβολή των καταναλωτών, τέλος, θα είναι να μειώσουν τη χρήση του πλαστικού, ακόμα και αν είναι ταλαιπωρία γι’ αυτούς κάποιες φορές. «Και να συνεχίζουν να πιέζουν», καταλήγει.
